Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Сурхондарёда қўрқинчли лойиҳа амалга оширилиши режалаштирилмоқда — халқаро автомобиль йўлининг бир неча участкалари реконструкция қилинади, бу жараёнда 9405 та дарахт кўчириб ўтказилиши керак. Мутаҳассислар бу даражадаги оммавий кўчириш ҳудудий миқёсда экологик ҳалокатга олиб келиши мумкинлиги ва дарахтлар кўчирилгандан кейин эҳтимол тирик қолмаслиги ҳақида огоҳлантирмоқда.
Нима учун дарахтлар кўчирилгандан кейин тирик қолмайди?
Дарахтларни кўчириш мураккаб ва қимматбаҳо жараён бўлиб, у махсус тайёргарлик ва кўникмаларни талаб қилади. Айниқса, бундай катта миқдордаги дарахтларни кўчириш қийин. Бунинг бир нечта сабаблари бор:
- Илдиз тизимининг шикастланиши: Муваффақиятли кўчириш учун дарахтнинг илдиз тизимини тўлиқ сақлаб қолиш керак, лекин бундай катта миқдордаги дарахтларни кўчириш жараёнида буни амалга ошириш деярли мумкин эмас. Илдизлар шикастланса, дарахт сув ва озуқа моддаларини қабул қила олмайди ва шу сабабли қуриб қолади.
- Мавсум: Дарахтлар ҳозир вегетация даврида, ва бу даврда уларни кўчириш уларга энг катта зарар келтиради. Фаол ўсиш даврида кўчириш дарахтларни стресс ҳолатига солиб, уларнинг нобуд бўлишига олиб келади.
- Ҳудуднинг иқлим шароити: Сурхондарё вилояти иссиқ иқлимли ҳудуд бўлиб, бу кўчириш жараёнини янада мураккаблаштиради. Дарахтлар кўчирилгандан кейин мунтазам суғориш ва парвариш талаб қилинади, акс ҳолда улар қуриб қолади.
- Кўчириш миқёси: Бундай катта миқдордаги дарахтларни кўчириш юқори даражада ташкил этилган ишларни талаб қилади. Лекин лойиҳа бундай ишларни амалга ошириш учун зарур ресурслар ва инфратузилмага эга эмаслигига ишонч йўқ.
Лойиҳа бўйича нима амалга ошмоқда?
Экология вазирлиги лойиҳага қарши чиқиб, мамлакатда дарахтларни кесишга мораторий амал қилиб келаётганини ва атроф-муҳитга зарар етказиш билан боғлиқ жиноятлар оғир жиноятлар тоифасига киритилганини эслатиб ўтди. Вазирлик лойиҳани дарахтлардан холи бўлган участкаларга ўтказиш ва лойиҳада тегишли ўзгаришлар киритишни тавсия қилди.
Шунга қарамасдан, лойиҳанинг амалга ошиш масаласи ҳозирда ҳукумат комиссияси томонидан кўриб чиқилмоқда, чунки Сурхондарё вилояти маъмурияти йўл инфратузилмасини яхшилаш зарурлигини таъкидламоқда.
Ёмғирлар ва сел оқибатлари йўл ва кўприкларни таъмирлаш заруриятини туғдирди. Автомобиллар сонининг ортиши ҳаракат қийинчиликларини ва автоҳалокатлар сонининг кўпайишини келтириб чиқармоқда. 2022-2024 йиллар давомида бу ерда 54 автоҳалокат содир бўлиб, 19 киши ҳалок бўлган ва 31 киши турли жароҳатлар олган.
Шу муносабат билан Сурхондарё вилояти Экология бошқармаси ходимлари лойиҳа таъсири остидаги ҳудуддаги дарахтларнинг ҳолати, сони, турлари ва қийматини аниқлаш бўйича тадқиқотлар олиб боришмоқда.
Экологик ҳалокат ёқланмоқда
9 мингдан ортиқ дарахтнинг йўқ бўлиши минтақанинг экотизимига катта зарар етказади. Дарахтлар ҳавони тозалаш, углерод диоксидини сўриш ва иссиқ иқлимда соя ва салқинлик билан таъминлаш каби муҳим вазифаларни бажаради. Бундай миқдордаги дарахтларнинг йўқотилиши ҳаво сифатининг ёмонлашишига, ҳароратнинг ошишига ва тупроқ эрозиясига олиб келади, бу эса маҳаллий аҳоли саломатлиги ва экосистема учун салбий таъсир кўрсатади.
9405 дарахтни кўчириш лойиҳаси минтақанинг экологик мувозанатини бузишдир ва жамоатчилик бу лойиҳани қайта кўриб чиқишни талаб қилиши керак.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
