Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Тошкентда парковка ҳақиқий муаммога айланиб улгурди, айниқса шаҳар марказида. Қоидаларга амал қилиб, машиналарни йўл ёқасига параллел равишда қўйиш ўрнига ҳайдовчилар ўз транспорт воситаларини “арча” шаклида қўйишни афзал кўришади, бу эса ҳаракатни тўлиқ бетартибликка айлантиради ва йўл ҳаракатининг барча иштирокчиларига жиддий муаммолар туғдиради. Бундай нотўғри парковканинг энг аниқ оқибати — кўчаларнинг ўтказувчанлигининг кескин камайишидир. Бурчак остида қўйилган автомобиллар параллел қўйилганига қараганда кўпроқ жойни эгаллайди. Натижада ҳайдовчилар иккинчи қаторларни тўсиб қўядилар, бу эса ҳаракатни секинлаштиради, хавфли ва самарасиз қилади.
Бу нега муаммо?
Нотўғри парковка Тошкентда кўплаб салбий оқибатларга олиб келади. Бетартиб қолдирилган автомобиллар йўл ҳаракати учун мавжуд бўлган қаторларнинг сонини қисқартиради, бу эса тор кўчаларда айниқса муаммоли. Тирбандликлар тугалмасга айланади, бу эса транспорт кириш имкониятини ёмонлаштиради ва йўлда ўтказиладиган вақтни оширади.
Экстрен хизматлар учун ҳам жиддий муаммо юзага келади. Нотўғри қўйилган автомобиллар тез ёрдам, ёнғин ўчириш ёки ҳуқуқ-тартибот органларининг зарур манзилга киришини кўпинча тўсиб қўяди. Бундай вазиятларда ҳар бир дақиқа муҳим, ва бу каби қоидабузарликлар фожиага олиб келиши мумкин. Тошкентда бу одатий ҳолга айланиб улгурди — ёнғин ўчирувчилар иккинчи қатордаги автомобиллар сабабли ёнғин жойига етиб бора олмайдилар ёки тез ёрдам касал бўлган одамни олиб кетиш учун манзилга кириш имконига эга бўлмайди.
Пиёдалар ҳам бу тартибсизликдан азият чекишади. Автомобиллар тротуарларни эгаллаганда, одамлар йўлга чиқишга мажбур бўлишади, бу эса болалар, кексалар ва имконияти чекланган одамлар учун жуда хавфли. Бетартиб парковка уларнинг хавфсизлигига таҳдид солади ва ҳар қадамда хатар туғдиради.
Шунингдек, доимий тирбандликлар атроф-муҳитга зарарли моддалар чиқарилишини кўпайтиришини унутмаслик керак. Тўсилган қаторлар туфайли ҳайдовчилар паст тезликда ҳаракатланишга кўпроқ вақт сарфлашади, бу эса ёқилғи сарфини оширади ва ҳавони ифлослантиради. Бу эса тўғридан-тўғри шаҳар аҳолисининг соғлиғи ва ҳаёт сифатининг ёмонлашувига олиб келади.
Иқтисодий йўқотишлар ҳам сезиларли даражада. Шаҳар дўконлари, кафе ва ресторанлари мижозларини йўқотмоқда, чунки тўсилган кўчалар уларга киришни қийинлаштиради. Бу кўрсаткичларнинг тушишига ва, шу билан бирга, компаниялар даромадининг камайишига олиб келади. Ҳаракатнинг кечикиши шаҳарнинг умумий иш самарадорлигининг пасайишига ҳам олиб келади.
Бундан ташқари, шаҳарнинг эстетикаси ҳам жабр кўради: нотўғри қўйилган автомобиллар билан тўлган кўчалар ўз жозибасини ва қулайлигини йўқотади. Тошкент кўчалари, ки кенг ва яшил бўлиши мумкин, вақтинчалик автотураргоҳларга айланади.
Вазиятни қандай тўғрилаш мумкин?
Бошқа шаҳарлар тажрибаси нотўғри парковка муаммосини қатъий чоралар билан ҳал қилиш мумкинлигини кўрсатади. Масалан, Москва 2000-йилларнинг бошида шунга ўхшаш вазиятга дуч келганда, ҳокимият тўловли парковка ва қоидабузарларнинг автомашиналарини олиб ташлашни ўз ичига олган комплекс ёндашувни жорий қилди. Бу чоралар йўллардаги вазиятни анча яхшилади.
Тошкентда узоқ вақтдан бери йўллар бўйлаб тўловли парковкаларни жорий этиш ва кўп қаватли автотураргоҳлар қуриш масаласи муҳокама қилиб келинмоқда, аммо бу ғоялар ҳалигача амалга оширилган эмас. Аслида, шаҳар марказида тўловли автотураргоҳлар автомобиллар сонини чеклаш ва ҳайдовчиларни тўғри қоида бўйича машина қўйишга ундаш орқали кўчаларда тартиб ўрнатиши мумкин эди.
Шунингдек, қоидабузарлар томонидан нотўғри қўйилган машиналарни тезда олиб ташлайдиган ягона эвакуация хизмати ташкил этилиши керак. Эвакуация қилинган автомобиллар жарима автотураргоҳларига юборилади, ва эгалари уларни қайтариб олиш учун катта маблағ тўлашга мажбур бўладилар, бу эса қоидаларга риоя қилиш учун жиддий рағбат бўлади.
Энг муаммоли кўчаларда реал вақтда қоидабузарликларни қайд этадиган камералар ўрнатилиши керак. Нотўғри парковка учун жарималар автоматик равишда келиб тушади, бу эса ҳайдовчилар интизомини оширади.
Шаҳар маконини қайта тақсимлаш ҳам муҳим роль ўйнаши мумкин. Тошкентда турли ҳудудларда автотураргоҳ жойларини тўғри тақсимлашга ёрдам берадиган тадқиқот ўтказиш, ногиронлар ва юк ташиш транспорти учун махсус зоналар яратиш керак, бу тизимни янада мослашувчан ва адолатли қилади.
Ҳайдовчилар билан олиб бориладиган тарғибот ишлари ҳам камида шунчалик муҳимдир. Қоидаларга риоя қилиш нима учун муҳимлигини тушунтириш ва йўлда масъулиятли ҳаракат қилиш ғояларини тарғиб қилиш зарур. Аниқ белгилар ва тушунарли йўл чизиqlar барча йўл ҳаракати иштирокчилари учун тизимни янада шаффоф қилиб беради.
Нотўғри парковка — бу бошқа ҳайдовчилар учун шунчаки ноқулайлик эмас, балки Тошкентнинг хавфсизлиги, экологияси ва иқтисодий ривожланишига жиддий таҳдиддир. Фақатгина ҳокимият, йўл хизматлари ва ҳайдовчиларнинг биргаликдаги саъй-ҳаракатлари шаҳарни транспорт хаосидан сақлаб қолиши ва барча фуқаролар учун қулай ва хавфсиз муҳит яратиши мумкин.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
