Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
1 январдан бошлаб Ўзбекистонда букмекерлик конторалари ва онлайн ўйинлар ташкилотчиларининг фаолияти расман рухсат этилди. Ҳокимиятлар бу қарорни фуқароларни ҳимоя қилиш зарурияти билан изоҳлашмоқда, чунки улар шундоқ ҳам чет элдаги хизматлардан фаол фойдаланиб, қимор ўйинларида иштирок этишмоқда. Шунингдек, ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламлар, давлат хизматчилари ва қимор ўйинларига берилишдан азият чекаётган фуқароларни бу ўйинлардан ҳимоя қилиш мақсадида ҳужжатлар ишлаб чиқилиши режалаштирилмоқда. Лекин бу ҳолатга аниқ кўз билан қарайлик. Ўзбекистон тарихида тотализаторларга қарзга ботган одамлар ўз жонига қасд қилишни ягона чиқиш йўли деб кўрган кўплаб фожиали ҳолатлар мавжуд. Бу инкор этиб бўлмайдиган даҳшатли ҳақиқатдир. Қарзлар, умидсизлик, ҳаёт маъносини йўқотиш – буларнинг барчаси қимор ўйинларида иштирок этишнинг бемаъни оқибатлари бўлиб, энди уларни легаллаштириш режалаштирилмоқда.
Оммавий ахборот воситаларида кўплаб одамлар ставка қилишга ўрганиб қолганлиги сабабли жиноятга қўл урганлиги ҳақида ёзилган: пенсиячиларнинг пулларини ўғирлашган, банкларни талон-торож қилишган ва ҳатто ўз яқинларини ҳам алдов йўли билан бойликларидан маҳрум қилишган. Буларнинг барчаси йўқотилганни қайтариш ёки доимо ортиб бораётган қарзларни ёпиш умиди билан қилинган. Бу легаллаштиришга қарши етарли далил эмасми? Бу мисоллар якка ҳолатлар эмас, балки тизимли муаммо бўлиб, агар қимор ўйинларига йўл берсак, янада кўпроқ одамларга таъсир кўрсатади.
Қимор ўйинларини легаллаштириш одамларнинг тобе бўлиб қолиш эҳтимолини оширади. Ёшлар, кексалар, аёллар ёлғон рекламаларга осонликча ишониб, “тез пул топиш”га уринмасликлари мумкинми? Ҳокимиятлар томонидан ишлаб чиқилиши режалаштирилаётган чора-тадбирлар ўйнашни истаганларни тўхтата олмайди. Амалиёт шуни кўрсатмоқдаки, бундай чекловлар фақатгина назоратнинг кўринишини яратади, лекин аслида одамларни муаммолари билан ёлғиз қолдиради. Ҳокимиятлар одатлардан ҳимоя қилишни ваъда қилишяпти, лекин бу чоралар амалий бўлади деб ишониш қийин. Ҳар бир ўйинчини қандай назорат қилиш мумкин? Бир марта ўйин ўйнаб, осон пулнинг таъмини тотган одамни яна ҳам кўпроқ қимор ўйинларига киришдан қандай тўхтатиш мумкин?
Букмекерлик конторалари ва онлайн ўйинларнинг легаллаштирилиши яхши натижага олиб келмайди. Ваъда қилинган солиқлар ва назорат ўрнига биз қиморга ўрганиб қолиш, оилаларнинг емирилиши ва янги ижтимоий инқироз билан юзма-юз келамиз. Бугунги кунда одамлар чет эл сайтлари орқали ставкалар қўйиш имконияти мавжуд бўлганида ҳам қийинчилик билан сабр қиладилар. Улар ҳар бир смартфонда бўлганда нима бўлади?
Ваъда қилинган ҳимоя чоралари фақат сўзлардан иборат. Ҳақиқатда, букмекерлик конторалари очиқ иш бошлагандан сўнг, уларнинг жамиятга таъсири беқиёс даражада кучли бўлади. Ижтимоий ҳимояга муҳтож фуқаролар, даромади паст бўлган одамлар, қашшоқлик ва умидсизликдан қутулиш йўлини излаётганлар – барча улар бу саноатнинг осон ўлжасига айланади. Иқтисодни, таълимни, маданиятни ривожлантириш ўрнига, биз қарзга ботган, қиморга тобе бўлган, оилалари емирилган ва жамиятнинг таназзулини кузатиб турадиган янги авлодни яратамиз.
Бу ўзбошимчалик билан қабул қилинган қарор натижасида биз фақат пул ва мулкни эмас, балки энг қадрли нарсани – фуқароларимиз ҳаёти ва фаровонлигини йўқотишимиз мумкин. Қимор ўйинларининг легаллаштирилиши – бутун оилалар учун ҳалокатга айланиши мумкин бўлган ёнғин билан ўйнашдир. Биз бу хавфли ташаббусни амалга оширишга йўл қўймаслигимиз керак.
Букмекерлик контораларининг легаллаштирилиши фақат иқтисодий қадам эмас, балки аҳолининг энг заиф қатламларига, жамиятимизнинг маънавий ва ахлоқий асосларига қаратилган зарба. Биз келажак учун курашишимиз керак, уни осон пулнинг иллюзиясига сотмаслигимиз керак. Қимор ўйинлари ҳеч қачон ҳақиқий бахт ва фаровонлик келтирмайди. Улар йиллар давомида қурилган барча нарсани вайрон қилади, ҳокимиятларга бўлган ишончни емириб, бизни чекловсиз қарзлар ва азоблар чангалида қолдиради. Ўйин ўз қийматига ярамайдими? Жавоб аниқ. Ва буни тўхтатиш учун вақт ҳали бор. Депутатлар, сизда бу муаммони миллий даражага кўтариш учун ўз фикрингизни билдириш имконияти бор.
Эҳтимол, сўзларимиз популизмдек туюлар, ва кимдир қимор ўйинларини тақиқлаш чақириқлари замонавий дунёда эскирган деб айтар. Лекин, буни бошқа томондан кўрайлик: букмекерлик конторалари ва онлайн ўйинлар фаолиятига рухсат бериш янада вайронкор қарор бўлиши мумкин. Бу шундоқ ҳам улкан муаммо бўлган нарсани назорат қилишга уриниб, биз янада катта инқироз эшигини очишимиз мумкин. Легаллаштириш муаммонинг илдизини йўқ қилмайди – бу фақат одамлар ҳаётини бузиб юборган нарсаларга осон кириш имконини беради. Бу, ҳамма нарса яхши бўлади деб умид қилиб, ёнғинни бензин билан ўчиришга ўхшайди. Ҳокимиятларимиз бунга тайёрми?
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
