Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Ўзбекистон ҳукумати қочқинларни ҳимоя қилиш бўйича миллий тизим яратиш йўлида муҳим қадам ташламоқда. 2021 йил августидан бери мамлакатга келган афғон фуқаролари дуч келаётган гуманитар муаммоларга жавобан, ҳукумат паноҳ бериш тўғрисидаги қонун лойиҳасини ишлаб чиқмоқда. Ушбу ҳужжат халқаро ҳимояга муҳтож шахсларнинг мақомини тартибга солиш ва ички сиёсатни халқаро стандартларга мослаштиришга қаратилган.
Бу ҳақда БМТнинг Болалар жамғармаси (ЮНИСЕФ)нинг Ўзбекистондаги болалар ва ўсмирлар ҳолати тўғрисидаги ҳисоботида қайд этилган.
2021 йилда Ислом Республикаси Афғонистон ҳукумати қулаганидан бери минглаб афғонлар Ўзбекистонда, айниқса, Сурхондарё вилояти каби жанубий ҳудудларда бошпана топди. Ҳукумат маълумотларига кўра, 2021 йил ноябрига келиб, мамлакатга қисқа муддатли визалар орқали 13 мингдан ортиқ Афғонистон фуқароси келган. Аммо ватанидаги барқарорсизлик сабабли улар орқага қайтиб кета олмаяпти. Уларнинг кўпчилиги халқаро ҳимояга муҳтож эканини БМТнинг Қочқинлар ишлари бўйича Олий комиссари (УВКБ ООН) ҳам тасдиқлаган.
Афғон қочқинлари Ўзбекистонда дуч келаётган асосий муаммолардан бири қочқинлар масалалари ва бошпана бериш тартибини тартибга солувчи миллий қонунларнинг йўқлиги ҳисобланади. Ўзбекистоннинг 1951 йилдаги БМТ қочқинлар мақоми тўғрисидаги конвенцияни ратификация қилмагани вазиятни янада оғирлаштиради. Мамлакатда қочқинлар мақомини аниқлаш учун стандарт жараёнлар мавжуд эмас, бу эса уларнинг асосий ҳуқуқ ва хизматлардан фойдаланишини сезиларли даражада қийинлаштиради. Бу ҳолатда афғон қочқин болалари айниқса заиф аҳволда, чунки тан олинган мақомнинг йўқлиги туфайли уларнинг туғилишини рўйхатдан ўтказиш жараёни мураккаблашади ва улар ҳуқуқий бўшлиқда қолиб кетмоқда.
Қонуний мақомнинг йўқлиги афғон оилалари учун иқтисодий қийинчиликларга олиб келади. Уларнинг кўпчилиги визаларни мунтазам равишда узайтириш ва рўйхатдан ўтиш зарурати билан дуч келмоқда, бу эса молиявий харажатларни талаб қилади. Бунинг оқибатида уларнинг иш визалари ва ишга жойлашиш имкониятларига чекланган кириш шароитида бу харажатларни қоплаш қийинлашади. Натижада тиббий ёрдам, уй-жой ва озиқ-овқатга киришлари қийинлашади.
Ўзбекистон ҳукумати томонидан ҳозирда тайёрланаётган бошпана бериш тўғрисидаги қонун лойиҳаси ушбу тўсиқларни бартараф этишга қаратилган. У қочқин мақомини бериш учун ҳуқуқий асос яратади ва инсон ҳуқуқлари ҳамда қочқинларни ҳимоя қилиш бўйича халқаро стандартларга риоя қилинишини таъминлайди. Бу нафақат қочқинлар ҳаётини яхшилайди, балки Ўзбекистоннинг халқаро миқёсда инсонпарварлик ёрдами ва қўллаб-қувватлашга тайёр давлат сифатидаги мавқеини мустаҳкамлайди.
Қонун лойиҳаси муҳим қадам бўлса-да, уни жорий этиш ва амалда қўллаш йўлида ҳали кўп иш қилиш керак. Бундай қонуннинг жорий этилиши Ўзбекистондаги афғон фуқароларига қонуний мақомга эга бўлиш имконини беради, бу эса уларнинг таълим, соғлиқни сақлаш ва ишга жойлашиш каби асосий ҳуқуқ ва хизматларга киришларини таъминлайди.
Шундай қилиб, Ўзбекистонда бошпана бериш тизимини яратиш қочқинлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва мамлакатнинг инсонпарварлик мажбуриятларини амалга ошириш бўйича комплекс стратегиянинг муҳим таркибий қисмига айланади.
Мақолада сунъий интеллект томонидан амалга оширилган таржима сабабли хатолар бўлиши мумкин. Тафсилотларни аниқлаш учун мақоланинг русча версиясига мурожаат қилинг. Агар хатоликларни сезсангиз, материални тузатиш учун Uzvaibik_bot телеграм-ботига ёзишингиз мумкин.
