Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Яқинда маълум бўлдики, ҳукумат Ўзбекистон Марказий банкига ва Туризм қўмитаси билан ҳамкорликда PayPal, Alipay, UniPay, Apple Pay ва Google Pay каби дунёдаги йирик онлайн тўлов компаниялари билан музокаралар ўтказишни топширди. Мақсад — ушбу тўлов тизимларини мамлакат иқтисодиётига интеграция қилиш, шунингдек, Ўзбекистон фуқаролари ушбу сервислардан товарлар ва хизматлар учун тўловларни амалга оширишда бемалол фойдалана олишлари учун шароит яратиш.
2024 йил охирига қадар ушбу компанияларнинг Ўзбекистондаги фаолиятини енгиллаштириш мақсадида нафақат уларнинг ишлаш шартлари муҳокама қилиниши, балки миллий қонунчиликка ўзгартишлар киритиш ҳам кўриб чиқилиши режалаштирилган. Бироқ савол туғилади: нима учун бу тўлов тизимлари ҳали ҳам Ўзбекистон фуқаролари учун ишламайди?
Муаммонинг моҳияти
Таниқли рақамли хавфсизлик эксперти Шухрат Қурбановнинг тушунтиришича, Apple Pay ва Google Pay тизимлари Ўзбекистонда анчадан бери ишлаб келмоқда, лекин фақат туристлар учун. 2019 йил охиридан бошлаб, ушбу тўлов тизимлари интеграция қилинган давлатларда чиқарилган банк карталарига эга сайёҳлар Ўзбекистонда уларни бемалол тўлов учун қўллаши мумкин. Аммо маҳаллий фуқаролар учун бу хизматлар ҳозирча мавжуд эмас.
Маҳаллий фойдаланувчилар учун чекловларнинг асосий сабаби “Шахсий маълумотлар тўғрисида”ги қонуннинг 27-1 моддаси бўлиб, у Ўзбекистон фуқароларининг шахсий маълумотларини қайта ишлаш бўйича махсус шартларни ўрнатади. Қонунга кўра, республика фуқароларининг шахсий маълумотлари мамлакат ҳудудида қайта ишланиши керак, бу эса Ўзбекистон ҳудудида серверлар ўрнатишни назарда тутади. Шухрат Қурбановнинг таъкидлашича, айнан шу банд халқаро тўлов тизимларини интеграция қилишда асосий тўсиқ бўлиб қолмоқда.
Google ва Apple каби йирик компаниялар ўз серверларини фақатгина Ўзбекистон ҳудудида ишлатиш учун мамлакатга ўрнатишга тайёр эмаслар. Бироқ Қурбановнинг фикрича, бу талаб ортиқча. Аслида, Apple Pay ва Google Pay тўлов тизимлари электрон почта ёки бошқа онлайн хизматлардан фойдаланганда аллақачон фойдаланувчилар томонидан берилаётган маълумотлардан ташқари шахсий маълумотларни узатмайди. Шунинг учун Ўзбекистонда серверлар ўрнатиш зарурати йўқ.
Эксперт шуни ҳам қўшимча қилдики, шахсий маълумотлар тўғрисидаги қонунни ўзгартириш шарт эмас. Google Pay ва Apple Pay қандай ишлашини яхшилаб ўрганиш ва тушунтириш беришнинг ўзи кифоя, чунки бу тизимлар учун серверлар ўрнатиш шарт эмас. Бу эса замонавий тўлов технологияларини жорий этишда ортиқча тўсиқларни олиб ташлашга имкон беради.
Қурбанов шунингдек, шундай музокаралар ва муҳокамалар бир неча бор ўтказилганини, лекин ҳозирча ҳақиқий ўзгаришларга олиб келмаганини таъкидлади.
Нима бўлади?
Таҳририятдан қўшимча қиламизки, Apple Pay ва Google Pay каби халқаро тўлов тизимларини Ўзбекистонда интеграция қилиш масаласи долзарблигича қолмоқда. Туризмнинг ўсиши ва иқтисодиётни рақамлаштириш йўлидаги саъй-ҳаракатлар фонида бу тизимлар фуқароларнинг ҳаётини анча енгиллаштириши ва сайёҳлар учун қулайликни ошириши мумкин. Аммо бунга эришиш учун қонунчилик ва техник тўсиқларни бартараф этиш, шунингдек, халқаро компаниялар ва миллий регуляторлар ўртасида мувозанат топиш зарур.
Савол туғилади: бу музокаралар натижали бўладими ёки яна муҳокама даражасида қоладими?
Мақолада сунъий интеллект томонидан амалга оширилган таржима сабабли хатолар бўлиши мумкин. Тафсилотларни аниқлаш учун мақоланинг русча версиясига мурожаат қилинг. Агар хатоликларни сезсангиз, материални тузатиш учун Uzvaibik_bot телеграм-ботига ёзишингиз мумкин.
