Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
O‘zbekistonda kibernetik firibgarlar yuqori lavozimli shaxslar – vazirlar, idora rahbarlari va siyosatchilar nomidan Telegram’da soxta akkauntlar ochishni boshlashdi. Ularning maqsadi – xodimlar va ishbilarmon sheriklarni chalg‘itish, yolg‘on buyruqlar berish, pul o‘tkazmalarini so‘rash yoki turli masalalarni hal qilishga majburlash. Sog‘liqni saqlash vaziri, Soliq qo‘mitasi raisi va bir nechta partiya yetakchilarining nomidan soxta akkauntlar aniqlangan.
Firibgarlik sxemasi qanday ishlaydi?
Kiberfiribgarlar siyosatchilar, vazirlar va idora rahbarlarining nomidan soxta akkauntlar va kanallar ochadilar. So‘nggi vaqtlarda quyidagi shaxslar bunday holatlar haqida xabar berishdi:
- Alisher Qodirov, “Milliy tiklanish” partiyasi rahbari;
- Asilbek Xudoyorov, Sog‘liqni saqlash vaziri va boshqa yuqori lavozimli xodimlar;
- Aktam Xaitov, “O‘zLiDeP” partiyasi rahbari.
Sog‘liqni saqlash vazirligi tasdiqlashicha, bunday soxta akkauntlar orqali mas’ul xodimlarga yolg‘on va noqonuniy buyruqlar yuborilgan. Vazirlik barcha xodimlarni hushyor bo‘lishga va axborot xavfsizligiga jiddiy e’tibor berishga chaqirdi. Shuningdek, soxta akkauntlarni quyidagi belgilar orqali aniqlash mumkinligi ta’kidlandi:
- Yozishmalar tarixining yo‘qligi – xabarlar boshidan boshlanadi;
- Cheklangan ma’lumotlar – profillarga kirish cheklangan;
- Video va audio qo‘ng‘iroqlarni amalga oshirish imkoni yo‘q.
Firibgarlar tadbirkorlar va soliq xizmati xodimlarini ham nishonga olishdi
Firibgarlar Soliq qo‘mitasi raisi Sherzod Qudbiyev nomidan xabarlar tarqatishni boshlashdi.
“Ijtimoiy tarmoqlarda, ayniqsa Telegram’da mening nomimdan xabarlar tarqatilmoqda. Barchani hushyor bo‘lishga chaqiraman – bu soxta. Soliq idoralari xodimlariga eslatib o‘taman: barcha rasmiy buyruqlar faqat elektron hujjat aylanishi tizimi orqali taqdim etilishi kerak”, – dedi Qudbiyev.
Nega bu usul samarali bo‘ldi va u qanday ishlaydi?
Bu firibgarlik usuli bir necha sabablarga ko‘ra muvaffaqiyatli bo‘ldi. Birinchidan, odamlar yuqori lavozimli amaldorlarning nomlariga ishonadilar. Ularning buyruq va ko‘rsatmalari odatda shubha ostiga olinmaydi, shuning uchun xodimlar buyruqlarni bajarishga harakat qiladilar, aldov ehtimolini sezmagan holda.
Ikkinchidan, Telegram kabi messenjerlar davlat va tijorat tashkilotlarida odatiy aloqa vositasiga aylangan. Tezkor xabarlar kundalik ish jarayonining bir qismi sifatida qabul qilinadi.
Nihoyat, psixologik ta’sir ham o‘z rolini o‘ynaydi: go‘yo rahbardan kelgan xabarni olgan xodimlar buyruqni bajarishga shoshiladilar, chunki rad etish oqibatlaridan qo‘rqishadi.
Kiberfiribgarlikka qarshi kurash
Soxta akkauntlardan foydalanib amalga oshirilayotgan firibgarlik O‘zbekistonda axborot xavfsizligi uchun yangi muammo bo‘lib chiqmoqda. Boshqaruv tizimida rahbarlarga bo‘lgan ishonch muhim ahamiyatga ega, shuning uchun bunday hujumlar davlat tuzilmalarining ishiga putur yetkazishi va tadbirkorlarga zarar yetkazishi mumkin. Bunday firibgarlikka qarshi kurashish uchun shaxsiy hushyorlik bilan bir qatorda, idoralar va tashkilotlar darajasida tizimli choralar ko‘rish zarur.
Maqolada sun’iy intellekt tomonidan amalga oshirilgan tarjima sababli xatolar bo‘lishi mumkin. Tafsilotlarni aniqlash uchun maqolaning ruscha versiyasiga murojaat qiling. Agar xatoliklarni sezsangiz, materialni tuzatish uchun Uzvaibik_bot telegram-botiga yozishingiz mumkin.
