Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Сўнгги пайтларда номаълум телеграм-каналлар ва ижтимоий тармоқларда тажрибасиз маслаҳатлар кўпайиб кетмоқда. Энг ёмони, улар соғлиққа тегишли бўлиб, бундай хатолар жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин. Охирги “маслаҳатлардан” бири вирусдек тарқалди: мактабда болаларни шамоллаш ва гриппдан ҳимоя қилиш учун саримсоқ бошини боланинг катта бармоғига скотч билан боғлаш керак экан. Ўзини “эксперт” деб атаганлар, бу болани гриппдан ҳимоя қилади, деб даъво қилишмоқда. Бу шунчалик кулгили, шундай деб сўрамоқчисиз: ҳақиқатдан ҳам жиддиймисиз? Келинг, бундай усул фойдасизлиги ва ҳатто хавфли эканини тушуниб олайлик.
Нима учун бу ишламайди?
Грипп ва ЎРВИ вируслари ҳаво-томчи йўли билан юқади, биз зарарланган ҳавони нафас олганда ёки микроблар қолган буюмларга қўл тегизганда, сўнгра юзимизни ушлаганда юқади. Бармоққа боғланган саримсоқ қандайдир тарзда организмни юқумли касалликдан ҳимоя қила олади, деб ишониш ёқимли. Лекин саримсоқ бармоққа боғланган ҳолда вирусли касалликларни олдини олиши ҳақида ҳеч қандай илмий тадқиқот йўқ. Бу, яхшиси, ақлга сиғмайдиган, бироқ хавфли дезинформацияга яқин бир фикрдир.
Саримсоқ ҳақиқатан ҳам аллицин номли модда сабаб антибактериал ва вирусга қарши хусусиятларга эга, лекин реал фойда олиш учун уни овқатда истеъмол қилиш керак. Ҳатто бунда ҳам саримсоқ дармондор бўлмайди, уни бармоққа боғлаб қўйиш эса фақатгина кулгили ва анча ноқулай аксессуар бўлади.
Бундай “маслаҳатлар”нинг хавфи нимада?
Бундай маслаҳатлар ота-оналарни ҳақиқий ва самарали профилактика усулларидан четлатиши мумкин. Хурофий маслаҳатларнинг зарари шундаки, улар ёлғон хавфсизлик ҳиссини яратади. Ота-оналар саримсоқни боланинг бармоғига боғлаб, уларни ҳимоя қилиш учун барча чораларни кўрганликларига ишонишлари ва ҳақиқий эҳтиёт чораларини унутишлари мумкин.
Бундан ташқари, саримсоқни бармоққа боғлаш болада стресс, ноқулайлик ва тенгдошлар томонидан кулгуга сабаб бўлиши мумкин, бу унинг соғлиғи ва психологик ҳолатига ҳеч қандай ёрдам бермайди. Янада ёмонроғи, саримсоқни бундай ҳолда қўллаш терида қизариш ёки ҳатто куйишга олиб келиши мумкин, айниқса, сезгир терига эга болалар учун. Бу қўшимча ноқулайлик яратиши ва вирусларга қарши ҳеч қандай фойда келтирмаслиги мумкин.
Бундай “маслаҳатлар”ни бераётган блогерлар ўзи организмнинг қандай ишлашини ва касалликлар ҳақиқийда қандай тарқалишини тушунмайдилар. Улар соғлиққа тегишли жиддий саволларни циркка айлантириб юбормоқдалар, бу фақатгина кулгили эмас, балки хавфли ҳам, чунки ота-оналар бу аҳмоқликка берилиб ҳақиқий ҳимоя чораларини унутиб қўйишлари мумкин.
Болангизни грипп ва ЎРВИдан қандай қилиб ҳақиқатда ҳимоя қилиш мумкин?
Болангизни касалликлардан ҳимоя қилиш учун қуйидаги оддий, лекин текширилган тавсияларга амал қилиш керак:
- Гигиена. Болангизни қўлларини мунтазам совунлаб ювишни ўргатинг, айниқса кўчага чиққандан кейин ва овқатланишдан олдин. Бу вирусли касалликларни олдини олишнинг энг самарали усулларидан биридир.
- Ҳаво алмашиниши. Хоналарни ва синфларни мунтазам ҳаволатиб туринг. Тоза ҳаво вируслар сонини камайтиришга ёрдам беради.
- Тўғри овқатланиш. Болангизни витамин ва минералларга бой мувозанатли овқатланиш билан таъминланг, бу унинг иммун тизимини мустаҳкамлайди.
- Эмлаш. Гриппга қарши эмлаш – бу ҳимоя қилишнинг энг самарали усулларидан бири. Қайси эмлашлар зарурлиги ва уларни қачон олиш кераклиги ҳақида шифокорга мурожаат қилинг.
- Жисмоний фаолият ва уйқу. Мунтазам жисмоний машқлар ва тўлиқ уйқу – бу мустаҳкам соғлиқ ва кучли иммунитет гарови.
- Ниқоблар ва дезинфекция воситалари. Эпидемия пайтида жамоат жойларида ниқоблар ва қўллар учун антисептиклардан фойдаланинг.
Саримсоқни бармоққа боғлаш – бу шунчаки ҳеч қандай илмий асосга эга бўлмаган яна бир афсона. Болангизни ҳақиқатан шамоллаш касалликларидан ҳимоя қилиш учун эмлаш, тўғри овқатланиш, гигиена ва тўғри уйқу режими каби текширилган профилактика усулларига амал қилган маъқул.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
