Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Суперконтрактлар деб аталадиган — оддий квота бўйича кира олмаган абитуриентлар учун тўловли ўринларнинг қиймати эълон қилинди. Бунинг нима ёмони бор, дейиш мумкин. Бироқ, вазиятга чуқурроқ назар ташласак, у жуда хавотирли кўриниш олмоқда. Бу қарор ижтимоий тенгсизликни кучайтиради. Иқтисодий шароитлар туфайли ҳатто оддий контрактни тўлашга қодир бўлмаган кўплаб истеъдодли талабалар учун олий таълим орзуга айланади. Молиявий жиҳатдан таъминланган оилалар “диплом сотиб олиш” имкониятига эга бўлган бир вақтда, бошқалар оз миқдор билан кифояланишга ёки умуман ўқишдан воз кечишга мажбур бўладилар.
Бу қарор таълимни билим эмас, балки пулга эга бўлганлар учун имтиёзга айлантиради. Суперконтрактлар, аслида, тайёргарлик даражасидан қатъи назар, пул эвазига олий таълимга киришни қонунийлаштиради. Бу имтиҳонлардан ўтолмаган, лекин университетга кириш учун пул тўлай оладиганлар учун очиқ эшикдир.
Ва ниҳоят, суперконтрактлар адолатли ва рақобатли танлов ғоясини заифлаштиради. Агар билим ва тайёргарлик асосий мезон бўлмай қолса, имтиҳон топширишнинг маъноси нима? Юқори баллларга интилишнинг нима аҳамияти бор, агар доим шунчаки тўлов қилиш имконияти бўлса?
Бу йилги параметрларга келсак, асосий контрактнинг қиймати йўналишга қараб 6-19 марта оширилади. Бу катта суммалар бўлиб, фақат бир нечта кишилар учун мавжуд.
Қуйида шартнома қийматини аниқ ҳисоблаш учун коэффициентлар жадвалини кўришингиз мумкин. Суперконтрактнинг қанча туришини тушуниш учун таълим нархини стипендиясиз (уни бу ерда билиб олиш мумкин) олиб, шу йўналиш бўйича коэффициентга кўпайтириш керак.
Масалан, “Журналистика” йўналиши бўйича стипендиясиз таълим нархи 7,4 миллион сўмни ташкил қилади. Жадвалда ушбу йўналиш учун коэффициент – 8. Демак, 7,4 миллион сўмни 8 га кўпайтириш керак, натижада шартнома суммаси 59,2 миллион сўмни ташкил этади.
Шуни таъкидлаш керакки, суперконтрактга фақат тўловли таълим квотаси бўйича белгиланган ўтиш баллидан 4,05 балл паст, лекин 56,7 баллдан кам бўлмаган абитуриентлар қабул қилиниши мумкин. 2024 йил 15 октябргача суперконтракт суммасини тўлиқ тўлаганларга 10% чегирма берилади.
Таълим барча учун, ижтимоий ҳолатдан қатъи назар, мавжуд бўлиши керак. Бу имтиёз эмас, балки ҳар бир киши учун кафолатланиши керак бўлган ҳуқуқдир. Суперконтрактларни жорий этиш бу асосий қадриятни бузади ва олий таълимни фақат танланганларга мавжуд бўлган товарга айлантиради.
Вазирлик бундай қарорнинг узоқ муддатли оқибатлари ҳақида ўйлаб кўриши керак. Таълим — бу мамлакатнинг келажагига сармоядир, дарҳол фойда олиш манбаи эмас. Агар биз “дипломларни сотиш”ни бошласак, таълим сифати, келажак мутахассислари ва ўқитиш ғояси нима бўлади? Бу саволларга жавоблар кам оптимизм қолдиради.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
