Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
O‘zbekistonda qurilish maydonlari uzoq vaqtdan beri aholining e’tirozlarini keltirib chiqaradi. Chunki odamlar har kuni havoni ifloslantirayotgan changdan aziyat chekmoqda. Nihoyat, qonunchilar bu muammoni diqqat markaziga qo‘yib, ekologik standartlarga rioya qilmagan qurilish tashkilotlariga javobgarlik belgilovchi qonun loyihasini taklif qilishdi.
Jarimalar: narxi qancha?
Qonun loyihasiga ko‘ra, havoni muhofaza qilish talablarini buzganlik uchun quyidagi jarimalar belgilangan:
- Birinchi qoidabuzarlik uchun 10 barobar bazaviy hisoblash miqdori (3,7 mln so‘m).
- Bir yil ichida takroriy qoidabuzarlik uchun 50 barobar bazaviy hisoblash miqdori (18,7 mln so‘m).
Bu katta ko‘rinadimi? Faqat bir qarashda. Aylanish hajmi milliardlab so‘mlarni tashkil qiluvchi qurilish kompaniyalari uchun bunday summalar – bu faqat mayda xarajatlar. Bu jarima osongina smetaga kiritilib, kompaniyaning daromadiga ta’sir qilmaydi.
Qonun loyihasiga nisbatan ekspertlarning savollari:
- Nazorat. Jarimani belgilash uchun qoidabuzarlikni isbotlash kerak. Kim va qanday qilib bu bilan shug‘ullanadi? Ko‘plab obyektlarda qoidabuzarliklarni qayd etish uchun nazorat organlarining resurslari yetarli bo‘ladimi?
- Ijro. Agar nazorat faqat shaklan bajarilsa, kompaniyalar ekologik me’yorlarga rioya qilish o‘rniga jarimalarni to‘lashni davom ettiradi.
- Uzoq muddatli o‘zgarishlar. Agar qurilish tashkilotlari uchun jarima to‘lash qoidabuzarlikni bartaraf etishdan arzonroq bo‘lsa, ekologik vaziyatni yaxshilashga umid qilmasak ham bo‘ladi.
Qurilish changi: faqat noqulaylik emas
Ekspertlarning fikriga ko‘ra, ochiq qurilish maydonlaridan ko‘tarilgan mayda chang zarralari nafas yo‘llariga kirib, allergiya va o‘pka kasalliklarini keltirib chiqarishi mumkin. Havoning ifloslanish darajasi allaqachon yuqori bo‘lgan Toshkent kabi shaharlarda qurilish changi aholining sog‘lig‘i uchun yana bir tahlikali omilga aylanmoqda.
Muhim qadam, lekin yetarli bo‘ladimi?
Bu qonun loyihasi ekologik vaziyatni yaxshilash uchun asos bo‘lib xizmat qilishi mumkin bo‘lgan muhim qadamdir. Ammo uning ijrosi qanchalik kuchli bo‘ladi? Yoki bu faqat “hisobot uchun” navbatdagi tashabbusmi? Ko‘p marotaba ko‘rdikki, yaxshi qonunlar nazoratning sustligi va qoidabuzarlarga nisbatan jazosizlik tufayli o‘z ma’nosini yo‘qotadi.
Biz bunday jarimalar qurilish kompaniyalari uchun faqat xarajatlar bandi emas, balki ekologik me’yorlarga rioya qilishga haqiqiy rag‘batga aylanishini istaymiz. Va aholi nafaqat havoda, balki sog‘lig‘i va farovonligiga bo‘lgan munosabatda ham farqni his qilishi kerak.
Siz qanday o‘ylaysiz? Bunday jarimalar samarali choraga aylanishi mumkinmi? Yoki ular ramziy bo‘lib qoladimi?
Maqolada sun’iy intellekt tomonidan amalga oshirilgan tarjima sababli xatolar bo‘lishi mumkin. Tafsilotlarni aniqlash uchun maqolaning ruscha versiyasiga murojaat qiling. Agar xatoliklarni sezsangiz, materialni tuzatish uchun Uzvaibik_bot telegram-botiga yozishingiz mumkin.
