Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Havo sovuq lashishi bilan O‘zbekistonda minglab odamlar o‘z gaz qozonlarini yoqishdi va shundan so‘ng gaz uchun katta hisob-fakturalarning «syurprizlariga» duch kelishdi. Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilarining yangi tariflar va ijtimoiy iste’mol me’yorlari tufayli moliyaviy qiyinchiliklarga duch kelganlar haqidagi noroziliklari bilan to‘lib ketdi. Bu holatdan ayniqsa o‘z uylari gaz bilan isitishga majbur bo‘lgan xususiy uylar aholisi aziyat chekmoqda. Har kuni ular gaz uchun o‘rtacha 30-40 ming so‘m sarflashmoqda.
Ijtimoiy me’yor: yordam yoki xavf?
Bu yil O‘zbekistonda tabiiy gaz iste’moli uchun «ijtimoiy me’yorlar» joriy qilindi. Martdan oktyabrgacha bu me’yor oyiga 100 kub metr gazni tashkil etsa, noyabrdan fevralgacha 500 kub metrni tashkil etadi. Ijtimoiy me’yor doirasida gazning har bir kub metri 650 so‘mni tashkil etadi. Lekin iste’mol ushbu me’yordan oshsa, narx har kub metr uchun keskin oshib, 1500 so‘mgacha (2500 kub metrgacha) ko‘tariladi.
Avvaliga bu mexanizm gaz iste’molini tartibga solish va resurslarni tejash uchun adolatli yechimdek tuyulishi mumkin. Ammo xususiy uylarda yashovchilar uchun bu tizim haqiqiy tuymochga aylanadi. Hozirning o‘zida, oktyabr oyida isitish tizimi yoqilgan paytda 100 kub metrlik ijtimoiy me’yor tezda sarflanmoqda va ko‘plab oilalar gazni oshirilgan narxlarda to‘lashga majbur bo‘lishmoqda. “Potrebitel.uz” hamjamiyati foydalanuvchilari ta’kidlaganidek, ularga har kuni gaz uchun o‘rtacha 30-40 ming so‘m to‘lashga to‘g‘ri kelmoqda, bu oy ohirida katta summani tashkil qiladi.
Gaz — ko‘pchilik uchun hashamatmi?
Ko‘pchilik uchun bu raqamlar haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigandek tuyuladi. Mamlakatda minimal pensiya 1,2 million so‘m atrofida, ko‘pchilikning oylik maoshi esa 2-3 million so‘mdan oshmaydigan sharoitda, gaz uchun bunday xarajatlar oilaviy byudjet uchun haqiqiy halokatga aylanadi. Odamlar isitish pulini to‘lash yoki o‘zlarining asosiy ehtiyojlarini qondirish o‘rtasida tanlashga majbur bo‘lishmoqda. Gaz, barcha fuqarolar uchun oson yetib borishi kerak bo‘lgan resurs, asta-sekin hashamatga aylanib bormoqda.
Bu inqiroz aholi daromadlari va energiya resurslari tariflarining oshib borishi o‘rtasidagi muvozanatsizlikni ko‘rsatadi. Gaz puli shunday darajaga yetdiki, ko‘plab oilalar, ayniqsa pensionerlar uchun, u ularning oylik daromadiga teng bo‘lib qolmoqda. Savol tug‘iladi: gaz haqiqatan ham ortiqcha qimmatmi yoki masala oylik maoshlar va pensiyalarning yetarli darajada emasligidami? Balki davlat har ikki tomonini qayta ko‘rib chiqishi lozim, aks holda aholining katta qismi yanada og‘ir ahvolga tushib qolishi mumkin.
Nima qilish kerak?
Gaz tariflari masalasi tezkor yechimlarni talab qiladi. Aniqki, amaldagi ijtimoiy me’yor tizimi va oshirilgan tariflar fuqarolar manfaatiga zid ravishda ishlamoqda. Davlat amaldagilarni me’yorlarni qayta ko‘rib chiqib, ularni odamlarning real yashash sharoitlariga moslashtirishi kerak. Aks holda, gaz pulini to‘lash bilan bog‘liq vaziyat ommaviy qarzlarga, yashash sifati pasayishiga va ijtimoiy norozilikning o‘sishiga olib kelishi mumkin.
Shuningdek, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari uchun gazni subsidiyalash imkoniyatini ko‘rib chiqish va xususiy uylarning energiya samaradorligini yaxshilash dasturlarini ishlab chiqish lozim. Bu chora-tadbirlar oilalarning moliyaviy yukini yengillashtirishga va kelgusida jiddiy ijtimoiy muammolarning oldini olishga yordam beradi.
Hozirgi vaqtda minglab odamlar gaz uchun o‘zlari to‘lay oladiganidan ko‘proq mablag‘ sarflashga majbur bo‘lishmoqda, qattiq tanlovga duch kelib: uylarini isitish va kundalik ehtiyojlarini qondirishga urinib yoki sovuq uyda yashash, ammo yetarli darajada ovqatlanish.
Maqolada sun’iy intellekt tomonidan amalga oshirilgan tarjima sababli xatolar bo‘lishi mumkin. Tafsilotlarni aniqlash uchun maqolaning ruscha versiyasiga murojaat qiling. Agar xatoliklarni sezsangiz, materialni tuzatish uchun Uzvaibik_bot telegram-botiga yozishingiz mumkin.