Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
So‘nggi oylarda O‘zbekistonda firibgarlar faollashib, Telegram foydalanuvchilarini aldagan holda yangi usullarni o‘ylab topmoqda. Foydalanuvchilar duch kelayotgan firibgarlikning asosiy turlari “Telegram yordam markazi”dan kelgan soxta xabarlar va suratlar ko‘rinishida yuborilayotgan apk fayllari bilan bog‘liq.
1. “Telegram yordam xizmati”dan fishing hujumlari
Foydalanuvchilar ko‘p tushib qoladigan birinchi firibgarlik sxemasi “Telegram yordam markazi”dan kelgan soxta xabarlarga asoslanadi. Foydalanuvchiga kimdir uning akkauntiga buzib kirmoqchi bo‘layotgani yoki boshqa qurilmadan uning akkauntiga kirishga uringani haqida shaxsiy ogohlantiruv xabar keladi. Akkauntni himoya qilish uchun firibgarlar darhol havola orqali o‘tish va shaxsiy ma’lumotlarni kiritishni taklif qilishadi. Foydalanuvchi fishing saytida o‘z ma’lumotlarini kiritgan zahoti, Telegram akkauntidan ayriladi.
Qanday himoyalanish mumkin?
- Shubhali havolalarga hech qachon o‘tmang, ayniqsa ular noma’lum yoki tasdiqlanmagan manbalardan kelgan bo‘lsa.
- Telegram rasmiy yordam xizmati hech qachon bunday so‘rovlarni yubormaydi. Akkaunt xavfsizligiga oid har qanday xabarni ilovaning rasmiy sozlamalaridan tekshirishingiz mumkin.
- Telegramda ikki qadamli autentifikatsiyani yoqing, bu akkauntingizni qo‘shimcha himoyalaydi.
2. Apk fayllari orqali zararli dasturlar o‘rnatish
Ikkinchi firibgarlik sxemasi ancha sodda: foydalanuvchiga apk fayli (Android qurilmalari uchun o‘rnatuv fayli) yuboriladi. Xabarda odatda shunday yoziladi: “Qarang — bu suratda siz emasmisiz?” yoki “Klass suratga qara”. Qiziqishga berilib, foydalanuvchi dasturani o‘rnatadi va uning shaxsiy ma’lumotlari, jumladan ijtimoiy tarmoqlar parollari va bank kartalari ma’lumotlari o‘g‘irlanadi.which then steals their personal data, including social media passwords and bank card information.
Qanday himoyalanish mumkin?
- Noma’lum yuboruvchilardan kelgan apk fayllarni hech qachon yuklab olmang yoki ochmang. Agar xabar tanishingizdan kelgan bo‘lsa ham, avvalo uning aynan o‘sha tomondan yuborilganiga ishonch hosil qiling.
- Qurilmangizda shubhali fayllarni skanerlab, ularning o‘rnatilishini oldini oluvchi antivirus dasturini o‘rnating.
- Faqat Google Play yoki App Store kabi rasmiy manbalardan ilovalar o‘rnatishni cheklang.
Ushbu firibgarlik usullari orqali foydalanuvchi faqat Telegram akkauntini emas, balki o‘z bank kartalari ma’lumotlarini ham yo‘qotishi mumkin. Firibgarlar o‘g‘irlangan ma’lumotlardan hisobingizdan mablag‘ o‘g‘irlash yoki ma’lumotlarni sotish uchun foydalanishi mumkin.
Agar siz akkauntingiz buzilganini yoki ma’lumotlaringiz o‘g‘irlanganini sezsangiz, darhol amalga oshiring:
- Bankingiz bilan bog‘laning va kartalaringizni bloklang.
- Barcha ijtimoiy tarmoqlar va pochta xizmatlari parollarini o‘zgartiring.
- Telegram yordam xizmatiga murojaat qilib, akkauntingizga kirishni tiklang.
Firibgarlar doimo yangi aldatish usullarini izlaydilar, lekin hushyor va ehtiyot bo‘lgan holda o‘zingizni va ma’lumotlaringizni jinoyatchilardan himoya qilishingiz mumkin.
Maqolada sun’iy intellekt tomonidan amalga oshirilgan tarjima sababli xatolar bo‘lishi mumkin. Tafsilotlarni aniqlash uchun maqolaning ruscha versiyasiga murojaat qiling. Agar xatoliklarni sezsangiz, materialni tuzatish uchun Uzvaibik_bot telegram-botiga yozishingiz mumkin.
