Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Тошкентда маданий ва техник меросни сақлаб қолиш билан бирга ёшлар тарбиясида кучли воситага айланадиган уникал авиация музейи пайдо бўлиши мумкин. Ўзбекистон Президентига шундай таклиф билан авиамоделист, реставратор ва аэронегация мутахассиси Аброр Сатимов мурожаат қилди. Давлат раҳбарига йўлланган очиқ хатда у лойиҳанинг аҳамияти ва унинг имкониятлари ҳақида батафсил маълумот берди.
Авиация музейи ғоясининг долзарблиги
Муаллифнинг таъкидлашича, авиация музейи яратиш ғояси 11 йил аввал пайдо бўлган, аммо шу кунгача лойиҳа амалга оширилмаган. Ҳозирда “Шарқий” аэродроми реконструкция қилинаётган бир пайтда бу масала айниқса муҳим аҳамият касб этмоқда. Сатимов таъкидлашича, келажакдаги музейнинг 80 фоиз экспонатлари шу аэродром ҳудудида жойлашган ва қурилиш ишлари сабаб самолётлар йўқолиш хавфи остида қолмоқда. Экспонатлар орасида жаҳонда ягона бўлган Ил-114Т юк версияси каби ноёб намуналар ҳам мавжуд.
«Тошкентдаги авиация музейи ёш авлодда техникага, авиацияга ва техник фанларга бўлган муҳаббатни шакллантириш учун кучли туртки бўлади, бу эса тез ривожланаётган авиация соҳаси шароитида етишмаётган авиация мутахассисларини тайёрлашга замин яратади», — деб ёзади Сатимов.
Музейнинг таълимий ва туристик аҳамияти
Музей фақат экспозиция эмас, балки фаол таълим масканига айланади. Режаларда авиамоделчилик тўгараклари, астрономия, метеорология, навигация ва материалшунослик бўйича дарслар ташкил этиш кўзда тутилган. Ёшлар авиацияни ўрганиш билан чекланмай, самолётларни таъмирлаш, моделлар яратиш ва уларни учиришда ҳам иштирок этишлари мумкин.
Сатимовнинг қайд этишича, музей муҳим туристик объектга айланиши мумкин. Марказий Осиёда бундай музейнинг аналоглари йўқ, шу сабабли Тошкентдаги авиация музейи бутун минтақада ноёб масканга айланади. У лойиҳани Франциянинг Тулуза шаҳрида жойлашган «Aeroscopia» музейи билан солиштиради, у ҳар йили 200 минггача сайёҳни жалб қилади.
Лойиҳанинг жойлашуви ва логистикаси
Сатимов музей учун аллақачон жой танланганини маълум қилди — Олимпия шаҳарчаси ва «Шарқий» аэродроми ўртасидаги майдон. Бу жойлашув самолётларни янги қўниш-йўлга тушиш йўлаги орқали осонлик билан ташиш имконини беради, бу эса транспорт харажатларини камайтиради.
Тарихий боғлиқлик ҳам катта аҳамиятга эга: 1950-йиллардан бошлаб Тошкент авиация заводида ишлаб чиқарилган самолётлар шу аэродромдан парвоз қилган. Музейнинг «ўз она аэродроми» яқинида жойлашиши лойиҳага маънавий аҳамият қўшади.
Ўзбекистондаги самолёт-монументлар муаммоси
Хатда Сатимов Ўзбекистоннинг турли шаҳарларида ўрнатилган самолёт-монументлар муаммосини ҳам кўтариб ўтди. Молия ва парвариш етишмаслиги сабаб кўплаб монументлар ёмон ҳолатда. У Учтепа, Урганч ва Андижондаги самолёт ва вертолётларнинг темир-терсакка айланганини ва уларнинг атрофдагилар учун хавф туғдираётганини мисол қилиб келтиради.
Унинг фикрича, шаҳар майдонлари ва боғларда самолётлар ўрнатиш яхши ташаббус, аммо етарлича парваришсиз бу фойда бермайди. «Ҳақиқий музей экспонатларни сақлаб қолади ва ёшларга уларни асл ҳолатида ўрганиш имкониятини беради», — деб таъкидлайди Сатимов.
Лойиҳанинг тайёрлиги
Сатимов авиация музейи лойиҳаси тўлиқ тайёр эканлигини таъкидлади: режа ишлаб чиқилган, 3D-модель яратилган, ҳисоб-китоблар амалга оширилган ва барча жиҳатлар — молиявий ўзини ўзи қоплашдан тортиб ижтимоий фойдагача — кўриб чиқилган. Музей нафақат туристик диққатга сазовор жойга айланади, балки янги иш ўринларини яратади.
Президентга мурожаат
Хат якунида Сатимов президентдан лойиҳани амалга оширишда ёрдам беришни сўради:
«Сизнинг қарорийгиз Тошкентда авиация музейи лойиҳасини амалга оширишга туртки бериши мумкин! Ва энг муҳими, бунинг учун барча нарса бор: режа, бизнинг авиация тарихимиз ва музей яратиш учун база. Мен ўз номимдан ва юртимиздаги юзлаб авиаторлар номидан Сизга мурожаат қиламан: илтимос, бу ноёб самолёт ва вертолётларни келажак авлодлар учун сақлаб қолишга ёрдам беринг! Уларни Ватанимиз тарихи бир қисми сифатида асраб қолишга кўмак беринг! Биз тарихимиздан фахрланамиз ва фарзандларимиз бизнинг аждодларимиз қандай қийинчиликларни енгиб ўтиб, келажак учун қандай ютуқларга эришганини билишларини истаймиз. Биз эришган натижаларда тўхтаб қолиш ниятимиз йўқ», — деб таъкидлади у.
Мақолада сунъий интеллект томонидан амалга оширилган таржима сабабли хатолар бўлиши мумкин. Тафсилотларни аниқлаш учун мақоланинг русча версиясига мурожаат қилинг. Агар хатоликларни сезсангиз, материални тузатиш учун Uzvaibik_bot телеграм-ботига ёзишингиз мумкин.
