Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Сўнгги пайтларда ижтимоий тармоқлар ва савдо майдонларида зотдор мушук ва итларни сотиш билан боғлиқ фирибгарлик ҳолатлари кўпайди. Фирибгарлар ўзларини сотувчи қилиб кўрсатиб, жозибали эълонлар жойлаштирадилар ва ҳайвонларнинг суратларини арзон нархларда таклиф қиладилар. Улар кўпинча тўлов ва етказиб бериш учун қулай шартларни таклиф қиладилар. Бироқ, бу кўринишдаги манфаат ортида алдамчилик яширинган: харидор олдиндан тўловни амалга оширган заҳоти, фирибгарлар ғойиб бўлади. Яқинда шундай фирибгарларнинг бири, зотдор мушукчаларни арзон нархда сотишни таклиф қилган аёл қўлга олингани ҳақида маълум бўлди.
Ички ишлар вазирлигининг Киберхавфсизлик маркази хабар беришича, Бухоро вилоятида яшовчи аёл зотдор мушукча сотиб олишни хоҳлаб, «сотувчи» билан Telegram гуруҳи орқали боғланган.
Кейин маълум бўлишича, “сотувчи” Навоий вилоятидан бўлган фирибгар аёл бўлиб чиққан. У жабрланувчининг ишончини суиистеъмол қилиб, ундан 500 минг сўмлик олдиндан тўловни ўзининг банк картасига ўтказишини сўраган. Пулни олгандан кейин эса фирибгар эълонни ўчириб, жабрланувчини қора рўйхатга киритган ва унинг қўнғироқларига жавоб бермаган.
Бундай ҳолатлар тобора кўпайиб бормоқда. Фирибгарлар Olx, Telegram, Facebook каби машҳур савдо платформаларидан фойдаланиб, зотдор ҳайвонларни қидираётган одамларнинг пулларини алдов йўли билан қўлга киритишмоқда. Ачинарлиси, бундай схемалар кўпинча жазосиз қолмоқда, қурбонлар эса фақат пулларини йўқотибгина қолмай, кутган ҳайвонлардан ҳам маҳрум бўлишмоқда.
Онлайн ҳайвонлар хариди пайтида фирибгарликдан қандай сақланиш мумкин?
- Жуда арзон нархларга диққат қилинг. Агар ҳайвон нархи бозордан анча арзон бўлса, бу алданишдан сақланиш учун биринчи белги. Фирибгарлар кўпинча мижозларни жалб қилиш учун паст нархларни ўзига хос “қопқон” сифатида ишлатадилар.
- Тўлиқ ишончсиз олдиндан тўлов қилманг. Хеч қачон сотувчининг ҳақиқийлигига ишонч ҳосил қилмасдан туриб, пул ўтказманг. Ҳайвон билан видеоқўнғироқ ўтказишни сўранг, унинг ҳақиқийлигини исботлаш учун қўшимча суратлар олишни талаб қилинг, масалан, бугунги газета фонида тушган суратлар.
- Шахсан учрашув ва кўрик. Ҳайвонни сотиб олишнинг энг хавфсиз усули — сотувчи билан шахсан учрашиш, ҳайвонни кўздан кечириш ва унинг соғлом эканлигига ишонч ҳосил қилишдир. Шахсий учрашув фирибгарликдан сақланишга ва ҳайвон ҳақиқий эканлигини тасдиқлашга ёрдам беради.
Бухоро вилоятида яшовчи аёлнинг фирибгарлик билан алданишига оид иш Жиноят кодексининг 168-моддаси (фирибгарлик) бўйича жиноят иши қўзғатилди. Бироқ, бундай ҳолатларни олдини олиш, кейин унинг оқибатлари билан курашишдан кўра осонроқдир. Агар сиз фирибгарлик қурбонига айланган бўлсангиз, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига мурожаат қилишдан қўрқманг — буни тезроқ қилсангиз, жиноятчини топиш имконияти шунча юқори бўлади.
Шуни унутмангки, ҳар қандай шахс фирибгарлик қурбонига айланиши мумкин, айниқса, онлайн савдолар тобора оммалашиб бораётган даврда. Ҳушёр бўлинг, сотувчиларни текширинг, ва агар нимадир шубҳали бўлиб кўринса, келишувни бекор қилганингиз маъқул, пулни йўқотишдан кўра яхшироқдир.
Агар сиз шундай ҳолатга дуч келсангиз, дарҳол 102 ёки 1102 рақамларига мурожаат қилинг.
Мақолада сунъий интеллект томонидан амалга оширилган таржима сабабли хатолар бўлиши мумкин. Тафсилотларни аниқлаш учун мақоланинг русча версиясига мурожаат қилинг. Агар хатоликларни сезсангиз, материални тузатиш учун Uzvaibik_bot телеграм-ботига ёзишингиз мумкин.
