Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Ҳар куни Тошкент кўчаларида ҳаракатланиш ҳақиқий сабр-тоқат синовига айланмоқда. Муаммо фақат битмас-туганмас тирбандлик ва автомобиллар оқимида эмас. Энг катта муаммо — бу ҳайдовчилар ва пиёдалар томонидан йўл ҳаракати қоидаларига тўлиқ эътиборсизликдир. Эндиликда ҳеч ким қоидаларга риоя қилишни хоҳламайди. Натижада ҳамма жойда хаос ҳукмрон.
Ҳозирги ҳолат шундайки, йўлларда ҳеч қандай қонун қолмагандек. Фақат тушунчалар бор. Қонунбузарликлар айланмаси якунсиз бўлиб қолган: бугун пиёда қизил чироқда йўлни кесиб ўтади, эртага у рульга ўтириб, худди шундай қоидаларни четлаб машина ҳайдайди. Нега? Чунки шундай қулай. Қоидалар? Пфф… Ҳеч ким уларга амал қилмайди. Ҳаммага барибир.
Жазосизлик ҳаёт тарзи сифатида
Муаммо шундаки, кўпчилик учун йўл ҳаракати қоидалари нимадир абстракт тушунчага айланган, гўёки “лошоклар” учун ишлаб чиқилгандек. Ҳаммада гўё тўққизта ҳаёт бордек туюлади: пиёдалар йўлни хавфли тарзда кесиб ўтишади, ҳайдовчилар эса ўзини кино қаҳрамонлари каби тутишади. Савол туғилади: биз бу тартибсизликка қачонгача тоқат қиламиз?
Гўёки йўлларимизда ягона қонун қолгандек — ҳаммадан ақлли ва тез бўлиш, қолганларнинг азоб чекиши муҳим эмас. Машиналар неча ёки қанча одамга зарар келтиради, ҳеч кимга аҳамиятли эмас. Асосийси, ўзингга қулай бўлиши. Бу фақат оддий ҳайдовчиларга тегишли эмас — УБДД ходимлари ҳам кўпинча энг мураккаб ўтказиш нуқталарида кўринмайди. Агар сизни тўхтатишса, бу қарийб ҳамиша ойнадаги тонгликни текшириш учун бўлади ва бу ҳақиқий кулгили ҳолат.
Йўллардан асар ҳам йўқ
Албатта, йўллар ҳолати алоҳида оғриқли мавзу. Ўралар, йўл чизиқлари йўқлиги, белгиларнинг камлиги, ишламайдиган камералар… Тошкентда машина ҳайдаш хаётингизни сақлаш учун қўрқинчли синовга айланмоқда. Ва бу шаҳар марказида — бошқа ҳудудлар ҳақида нима десак бўлади?
Агар сизга фақат йўлларда бу тартибсизлик ҳукмрон деб ўйласангиз, адашасиз. Бу ҳамма жойда — одамларнинг атрофдагиларга эътиборсизлиги, “ақллироқ” бўлиш истаги, навбатсиз ўтиб кетиш — бу йўлдами ёки шифохона, дўкон бўлсин — ўзини “қаҳрамон” ҳис қилиш. Ва, афсуски, бунинг охири йўқ, чунки ҳокимиятда одамларнинг онгини ўзгартиришга оид аниқ режа йўқ. Шунинг учун ҳаммаси шу даражада қолиб кетмоқда: қонунга риоя қилган эмас, балки уни айланиб ўтган ҳақ.
Бу вазиятни қандай тузатиш мумкин?
Ростини айтсам, бирор нарсани ўзгартириш мумкинлигига ишонч қолмади. Ҳар сафар шаҳарда машина ҳайдаш ўзи бир стрессга айланади — навбатдаги ҳайдовчи ёки пиёда нима қилиши мумкинлигини ҳеч қачон билмайсан. Шу ерда савол туғилади: нима қилиш керак?
Кўринишидан, ягона ечим — бу қонунбузарликлар учун жазони кучайтиришдир. Жарималар шунчалик катта бўлиши керакки, қонунбузарлик қилиш манфаатли бўлмасин! Қоидани буздингми? Тўла. Нафақат кичик сумма, балки жиддий пул тўла. Жарималарни 10-20 бараварга ошириш керак. Шунда, эҳтимол, одамлар оқибатлар ҳақида ўйлай бошлашади. Ва бу маблағларни йўллар ва инфратузилмани таъмирлашга йўналтириш керак — бизда бу пулларни сарфлашга жуда кўп имкониятлар бўлади.
Биз нима учун бепарво бўлмаслигимиз керак?
Ҳар куни йўлга чиққанимизда, биз бу тартибсизлик оқибатлари билан тўқнашамиз. Биз одамларнинг бир дақиқани тежаш учун ҳаётини хавф остига қўяётганини кўрамиз. Биз олдини олиш мумкин бўлган аварияларни кўрамиз. Биз йўллардаги доимий бетартибликдан чарчаганимизни ҳис қиламиз. Ва агар ҳеч нарсани ўзгартирмасак, бу бефарқлик ҳеч қачон тугамайди. Биз хаосга, қонунсизликка ва хавфга кўникиб қоламиз.
Аммо бу биз хоҳлаган нарсами? Биз оддий ҳаракат қилиш шароитларига лойиқ эмасмизми? Болаларимиз хавфсиз йўлларга лойиқ эмасми? Агар бу бизга таъсир қилмаса, унда нима таъсир қилади?
Вақт келди — ўзгаришлар киритиш керак…
Мақолада сунъий интеллект томонидан амалга оширилган таржима сабабли хатолар бўлиши мумкин. Тафсилотларни аниқлаш учун мақоланинг русча версиясига мурожаат қилинг. Агар хатоликларни сезсангиз, материални тузатиш учун Uzvaibik_bot телеграм-ботига ёзишингиз мумкин.
