Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Ўзбекистон яна бир бор ўтмишнинг қоронғи даврига шўнғийдиганга ўхшайди, ўшанда сўз ва ижод эркинлиги давлатнинг қаттиқ назорати остида эди. Маданият вазирлиги қонунчиликка бир қатор ўзгаришлар киритишни режалаштирмоқда, улар аслида цензурани унинг энг ёмон советтік шаклида қайта жонлантиришга қаратилган — барча ижодий фаолиятнинг “миллий анъаналар”га мос келиши ва Ватанга садоқат ҳамда юртга муҳаббатни акс эттиришини назорат қилиш.
Энди тасаввур қилинг: артистларнинг тақдирини ҳал қилувчи бу кўринмас ҳакамлар кимлар бўлади? Улар спектакл ёки фильм миллий анъаналарга мос келишини қандай белгилайди? Юбка ёки декольте узунлигини ченаб ўтишадими? Ёки “ўпиш”, “муҳаббат” ёки “ишқ” каби тақиқланган сўзлар рўйхатини жорий этишадими? Бундай ўзгаришлардан кейин Ўзбекистоннинг маданий майдони қандай кўринишга эга бўлади? Артистлар тюбетейкадагина чиқиб, фақат Ватан ҳақида куйлашга мажбур бўлишадими ва мураккаб ёки баҳсли мавзуларга тегмайдиларми?
Қонунчиликка киритилаётган янги ўзгаришлар шундан иборатки, барча оммавий тадбирлар ташкилотчилари тадбирни ўтказиш учун рухсат олиш учун ариза топширишдан ташқари, “Ўзбекконцерт”га ҳар бир саҳнадаги воқеаларни батафсил баён этган аниқ сценарийни тақдим этишлари керак бўлади. Шу тариқа, мансабдорлар сценарийнинг миллий анъаналар ва умуминсоний қадриятларга қанчалик мос келишини ҳал қилишади. Аммо бу ҳаммаси эмас: ташкилотчилар ўз тадбирларида Ватанга садоқат ва юртга муҳаббат туйғуларини акс эттиришлари керак бўлади.
Бу, агар ҳар бир асар — у спектакльми, фильм ёки қўшиқми — давлат филтрларидан ўтиши керак бўлган энг ёмон совет цензураси йилларига қайтиш бўлмаса, нимадир? Бу ҳаракат инсонларни ўз-ўзини ифода этиш ҳуқуқидан маҳрум қилишга қаратилган кўринишда. Қандай қилиб маданият ривожланиши мумкин, агар уни давлат цензурасининг доирасига қамаб қўйишса?
Ижод ва маданият эркин нафас олишлари, эксперимент қилишлари, хато қилишлари ва баҳслашишлари керак бўлган тирик организмдир. Аммо мансабдорлар ҳар бир артист, режиссёр ва ижрочининг қўлларини боғлашга ва давлат тасдиқлаган мавзуларни мажбурлашга қарор қилгандек кўринади.
Бу қадам нафақат ижодий эркинликни чеклайди, балки Ўзбекистоннинг бутун маданий ҳаётига жиддий зарба беради. Бундай чекловлар ижодкорликни йўқ қилади, янгиликларни бостиради ва ташаббусларни ўлдиради. Натижада мамлакатнинг маданий майдони бир хил, зерикарли ва маънодан маҳрум бўлиши мумкин.
Маданият, инсон ҳаётининг ҳар қандай бошқа кўринишлари каби, эркин бўлиши керак. У ғоялари учун жазоланишдан, олиб бораётган мавзулари учун қўрқмаслиги керак. Аммо агар Маданият вазирлиги саҳна ёки экранда яратиладиган барча ижодий фаолиятни назорат қилиш ҳуқуқини олса, биз фақат Ватанга бўлган муҳаббат ва давлатга беқиёс содиқлик ҳақидаги пропаганда клишелари билан чекланган маданиятга дуч келишимиз мумкин.
Мақолада сунъий интеллект томонидан амалга оширилган таржима сабабли хатолар бўлиши мумкин. Тафсилотларни аниқлаш учун мақоланинг русча версиясига мурожаат қилинг. Агар хатоликларни сезсангиз, материални тузатиш учун Uzvaibik_bot телеграм-ботига ёзишингиз мумкин.
