Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Бугунги кун Тошкент метроси йўловчилари, айниқса, дарсларга улгуришга уринган талабалар учун ҳақиқий синовга айланди. “Беруний” станциясида катта тиқилинч юзага келди, бу ҳолатни кўплаб видеоларда кўриш мумкин, улар тезда ижтимоий тармоқларда тарқалиб кетди. Вестибюл ва платформаларда ҳеч қандай бўш жой йўқ эди, бу эса фавқулодда вазиятлар юзага келиш хавфини яратди. Бу ҳақда ҳозирча расмий маълумот берилмаган, аммо аёнки, агар чора кўрилмаса, вазият янада ёмонлашади.
Коллапс яқинлашмоқда: сабаблар ва истиқболлар
“Беруний” станцияси пойтахтдаги энг юкланган станциялардан бири ҳисобланади, чунки у Ўзбекистон Миллий университети ва Тошкент давлат техника университети каби йирик олий ўқув юртлари яқинида жойлашган. Ҳар куни минглаб талабалар ўқишга келади, ва метро, асосий транспорт тури сифатида, бу қадар йўловчи оқимини кўтара олмаяпти.
Ҳозирги вақтда метродаги йўловчилар сони кунига 920-930 минг кишига етган, ва октябрь-ноябрь ойларига келиб, бу рақам 1 миллионга етиши кутилмоқда. Аммо мавжуд подвижной состав бу қадар юкламаларга мос келмайди. Тошкент метросида ҳаракатланаётган вагонларнинг катта қисми совет даврида ишлаб чиқарилган. Улар маънан ҳам, жисмонан ҳам эскирган. Ҳаракат таркиби етишмовчилиги натижасида поездлар орасидаги интерваллар узайиб бормоқда, бу эса тиқилинч пайтларида платформалардаги вазиятни янада оғирлаштиради. Йўловчилар сони ҳар йили ўсиб бораётгани билан, транспорт инфратузилмаси бу ўсишга мос келмаяпти.
Тошкент ва Москва 2024-2025 йилларда 60 та янги вагон (15 та таркиб) етказиб бериш бўйича музокаралар олиб боришмоқда, аммо улар қачон етиб келади ва муаммони тўлиқ ҳал қила оладими, ҳозирча номаълум, чунки Россиянинг “Метровагонмаш” ишлаб чиқарувчиси Ғарб томонидан санкция босимига учраган. Ҳар қандай ҳолатда ҳам, бу яқин ойларда кутиладиган ечим эмас.
Бугунги тиқилинч “Беруний”да фақат истисно эмас, балки, афсуски, кўплаб Тошкентликлар учун янги реалликдир. Ва гап фақатгина талабаларда эмас — ўқув йили бошлангани билан метродаги юклама ошиб бормоқда, аммо муаммо бутун шаҳарга тааллуқли.
Нима қилиш мумкин?
Метродаги юкламани камайтириш учун таклиф қилинаётган чоралардан бири олий ўқув юртларида дарслар бошланиш вақтини узайтиришдир. Бу ўқув йилида дарслар 8:00 дан 9:30 гача бўлган вақтда бошланиши керак эди, бу эса ҳеч бўлмаса тиқилинч пайтларда метродаги юкламани қисман камайтириши керак эди. Аммо ҳозирнинг ўзида аён бўлдики, бу вақт оралиғи етарли эмас. Ҳақиқий самарага эришиш учун бу “окно”ни 11:00 гача узайтириш зарур.
Бундан ташқари, метродаги юкламани камайтириш учун тизимли ечимлар керак:
- Составлар сонини ошириш. Янги вагонлар етишмовчилиги туфайли, санкциялар қўлланмаган бошқа ишлаб чиқарувчидан поездлар харид қилиш имкониятини кўриб чиқиш ёки, агар метрополитенда маблағ бўлмаса, ҳукумат давлат бюджети ҳисобидан маблағ ажратиши керак.
- Алтернатив транспортни ривожлантириш. Ер усти жамоат транспорти яхши алтернатива бўлиши мумкин. Бу учун асосий йўналишларда автобуслар ва маршрутли таксилар сонини ошириш керак, йўловчиларнинг бир қисмини автобусларга йўналтириш мумкин. Шунингдек, шаҳарнинг асосий нуқталаридан вузлар шаҳарчасигача алоҳида экспресс-автобуслар йўлга қўйиш яхши ечим бўлиши мумкин.
- Велосипедчилар учун шароитлар яратиш. Велоинфратузилмани ривожлантириш метро юкламасини енгиллатишга ва қисқа масофага ҳаракатланадиган одамлар сонини камайтиришга ёрдам беради.
- Давлат идоралари ва компаниялар учун эгилувчан иш жадваллари. Фақатгина талабалар эмас, балки давлат идоралари ходимлари ҳам шаҳарда турли вақтларда ҳаракатланишлари мумкин. Бу мувофиқлаштириш ва эгилувчан иш жадвалларини жорий этишни талаб қилади. Масалан, барча давлат идораларида иш кунини 10:00 дан бошлаш мумкин.
Тиқилинч хавфи ва шошилинч ечимлар зарурати
Ижтимоий тармоқларни тўлдирган видеолар метро станцияларида йўловчилар учун жиддий хавфларни кўрсатди. Тиқилинч ва бўш жой йўқлиги фожиали оқибатларга олиб келиши мумкин. Агар Тошкент метросидаги вазият шошилинч ҳал қилинмаса, одамлар хавфсизлигига таҳдид солувчи фавқулодда вазиятлар юзага келиши эҳтимоли бор.
Платформалар ва вестибюллар тиқилинч ҳолатида бўлганда, метрополитен фавқулодда вазиятлар юзага келганда хавфсизлик чораларини амалга оширишни таъминлаши муҳим. Метро фавқулодда вазиятлар юзага келганда хавфсизликни таъминлаш учун махсус чораларни кўриши керак.
Тошкент метроси тўлиқ юкланиш арафасида турибди ва бугунги воқеалар бунга аниқ далилдир. Қиш яқинлашмоқда, у пайтда транспорт тизимига бўлган юклама янада ортиб боради, агар тезкор чоралар кўрилмаса, вазият ҳалокатли тус олиши мумкин. Янги составлар фақат келажакда келиши мумкин бўлса, пойтахт бу муаммони ҳал қилиш учун тезкор ва узоқ муддатли ечимларни топиши зарур. Пойтахтнинг транспорт тизими барча шаҳар аҳолиси учун эгилувчан, хавфсиз ва самарали бўлиши керак. Аммо метрополитен раҳбарлари орасида ноодатий, креатив фикрлашга ва мураккаб, аммо зарур қарорларни илгари суришга қодир раҳбарлар борми? Бу катта савол.
Шуни тушуниш керакки, Тошкент тез ривожланмоқда ва аҳоли, талабалар ва сайёҳлар сони фақат ўсиб бораверади. Агар бугун биз метродаги тиқилинчни кўраётган бўлсак, 5-10 йилдан кейин нима бўлади? Муаммони ҳал қилиш учун комплекс стратегия керак. Фақатгина янги метро йўлларини қуриш эмас, балки барча турдаги жамоат транспортини ягона тизимга интеграция қилиш муҳим.
Барча бу ишлар катта инвестициялар ва вақт талаб этади, аммо бошқа йўл йўқ. Тошкент энди ўзининг кундалик ҳаётининг бир қисми бўлиб қолган транспорт муаммоларини эътиборсиз қолдира олмайди. Ҳаракат қилиш вақти келди — ва бунга тезкор киришиш керак, акс ҳолда биз ҳақиқий транспорт коллапсига тушиб.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
