Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Ижтимоий тармоқларда ва турли Telegram гуруҳларда етказиб бериш хизматида ишлаш тўғрисидаги эълонларга тез-тез дуч келинади. Бир қарашда, бундай таклифлар жуда жозибадек кўринади – бу ерда ҳар ҳафта 500-1000 доллар миқдорида даромад ваъда қилинади. Ишончли одамлар бу Яндекс ёки бошқа машҳур етказиб бериш хизматларида иш тўғрисида деб ўйлаши мумкин, лекин воқелик анча хавфли бўлиши мумкин. Сиз ўзингиз билмаган ҳолда гиёҳванд моддаларни ташишга аралашиб қоласиз.
Бу ҳолатга рақамли хавфсизлик бўйича эксперт Шуҳрат Қурбанов эътибор қаратди.
Одатда, бундай “иш”га рози бўлганингиздан сўнг, сиздан паспортинингиз нусхасини юборишни ёки ҳисоб рақамга депозит тўлашни сўрашади – бу сумма 5-10 миллион сўмгача етиши мумкин. Бу аллақачон сизда шубҳа уйғотиши керак, чунки ҳеч қандай нуфузли етказиб бериш хизмати ўз ходимларидан бундай ҳаракатларни талаб қилмайди.
Бу воқеадаги энг қўрқинчлиси, сизга “упаковкаланган пакетчалар”ни етказиб беришни таклиф қилишади, ваъда қилиб, барчаси қонуний эканлигини айтшади. Аммо, ушбу пакетларда нима борлигини кўрсангиз, қўрқинчли гумонларингиз ҳақиқатга айланади – бу гиёҳванд моддалар.
Осон пул ва “қонуний иш”нинг васвасаси ҳалокатли оқибатларга олиб келиши мумкин. Агар сиз бундай “товарлар” билан ушлансангиз, пакет ичида нима борлигини билмаганингиз тўғрисидаги баҳоналар ёрдам бермайди. Бундан ташқари, ўз шахсий маълумотларингизни ёки паспортингиз нусхасини берган ҳолда, сиз фирибгарлар ўз изларини яшириш мақсадида сизни ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга топшириш хатарини ҳам олдингизга қўясиз.
Нега бу хавфли?
- Жиноий жавобгарлик. Пакетлардаги маҳсулотлар ҳақида билишингиздан қатъи назар, ўз ҳаракатларингиз учун жавобгарсиз. Гиёҳванд моддаларни ташиш учун ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга тушиш узоқ муддатли қамоқ жазоси билан таҳдид қилади.
- Фирибгарлик ва шантаж. Шахсий маълумотларингизни фирибгарларга берганингизда, сиз кейинги шантажга қарши ҳимоясиз бўлиб қоласиз. Маълумотларингиз турли ноқонуний ҳаракатлар, жумладан кредитлар расмийлаштириш ёки сохта битимларда фойдаланилиши мумкин.
- Этик ва маънавий оқибатлар. Гиёҳванд моддалар савдосидан топилган пул – бу ёвуз пул, бу бошқа одамлар ҳаётига азоб ва вайроналарни келтиради. Яқинларингиз ҳақида ўйланг – уларга бундай ёвуз воситалар керакми?
Бундай эълонларга қарши қандай курашиш мумкин?
- Эҳтиёткор бўлинг ва маълумотни текширинг. Ҳар қандай иш таклифига рози бўлишдан олдин, иш берувчи тўғрисидаги маълумотни яхшилаб текширинг. Агар сизга “осон иш” учун осон пул таклиф қилишса, ҳушёр бўлинг – бу эҳтимол билан фирибгарлик.
- Шахсий маълумотларни юборманг. Ҳеч қачон ҳужжатларингиз нусхасини юборманг ёки ишга жойлашиш учун олдиндан тўлов тўламанг. Нуфузли компаниялар ишга қабул қилиш учун бундай шартларни талаб қилмайди.
- Шубҳали эълонлар ҳақида хабар беринг. Агар сиз шубҳали эълонга дуч келсангиз, ижтимоий тармоқларда ёки тўғридан-тўғри ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга хабар беришдан тортинманг. Шундай қилиб, бошқаларни мумкин бўлган хавфдан сақлаб қолишингиз мумкин.
- Яқинларингиз ва танишларингизни хабардор қилинг. Бу маълумотни иш қидираётган ва бундай “иш берувчилар” қурбони бўлиши мумкин бўлган дўстларингиз ва қариндошларингиз билан ўртоқлашинг. Сизнинг ҳушёрлигингиз кимнингдир ҳаётини сақлаб қолиши мумкин.
Афсуски, ҳатто бундай ҳолларда ҳам ижтимоий тармоқлар шикоятларга тўғри жавоб бермайди. Агар шубҳали реклама блокланишидан бош тортса, таслим бўлманг – шикоят қилишни давом эттиринг ва бу ҳақда бошқаларга хабар беринг. Сизнинг фаол позициянгиз интернетни хавфсизроқ қилишга ёрдам беради.
Ўзингизни ва яқинларингизни асранг. Иш фақат пулни эмас, балки келажакка ишончни ҳам олиб келиши керак. Фирибгарларга ҳаётингизни бузишга йўл қўйманг.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
