Bu maqola shuningdek qolgan tillarda ham mavjud:
English 
Русский (Russian)
Бугун Тошкент ғалати ва оғриқли реалликка ботган: электр энергиясидан фойдаланишнинг ижтимоий меъёри жорий этилди, тарифлар осмонга отилди, аммо барқарор электр энергияси ҳали ҳам бойлик сифатида қолмоқда. Бир пайтлар инфратузилмаси билан фахрланган шаҳар ҳозирда доимий – режали ва фавқулодда – ўчиришларга чидашга мажбур. Савол туғилади: бу адолатлими?
Қоронғуликтa ҳаёт
Ҳар куни минглаб тошкентликлар режали электр ўчиришларига дуч келишмоқда. Ҳукумат бунга ускуналарни таъмирлаш зарурияти сабаб деб даъво қилмоқда, аммо уйда чироқ ўчса, иш қилиш имкони бўлмаса, бу осонлашмайди. Агар режали ўчиришларни қандайдир тарзда олдиндан кўриш мумкин бўлса, фавқулодда ўчиришлар ҳақиқий муаммодир. Одамлар соатлаб қоронғуликда элементар қулайликларсиз ўтиришга мажбур – биз шунга ўхшаш ҳолатлар учун кўпроқ тариф тўлаётганимиз адолатлими?
Нима учун бу ҳолат юзага келди?
Қизиғи шундаки, агар электр энергияси нархи ўсса, бу хизмат кўрсатиш сифатида акс этиши керак эди. Аммо воқелик бундан фарқ қилади. Бизни ёруғлик ва иссиқлик билан таъминлаши керак бўлган тизим ичида чириб кетган. Модернизация қилинмаган ҳолда тарифларни ошириш – бу сувни тешик челакка қуйишга ўхшайди. Қанчалик пул берманг, улар бехуда сарфланади, ва шаҳар тўлиқ қоронғулик ҳукмронлигида қолади.
Бу ҳолатнинг асосий сабаби – энергия тизимини бошқаришда шаффофлик ва самарадорликнинг йўқлиги. Тарифлар ошганида инфратузилма ўзгаришсиз қолса, бу муаммони янада кучайтиради. Молиявий оқимлар тизимни яхшилаш ва модернизация қилишга эмас, балки ёриқларни ёпишга йўналтирилган. Натижада, эски ускуналар бўлиб, улар ўсиб бораётган юкламаларни, айниқса қишки даврда, бартараф эта олмайди.
Қиш яқинлашмоқда
Яқин орада Тошкентга қиш кириб келади, ва бу билан – янги истеъмол пикаси ҳам келади. Бизнинг энергия тизимимиз бу юкламаларга дош бера оладими? Агар ҳозир, нисбатан юмшоқ даврда, шаҳар қоронғуликка ботиб қолса, ҳарорат пасайганда ва электр энергиясидан фойдаланиш кескин ошганда нима бўлади? Пойтахт аҳолиси янада оғир шароитларда қолиши мумкин, бунда ҳар бир дақиқа ёруғлик ва иссиқликсиз бўлиши ҳақиқий фожиага айланиши мумкин.
Нима учун нархларни ошириш мумкин эмас эди?
Аёнки, электр энергияси нархларини ошириш – бу муаммоларни ҳал қилиш эмас, балки уларни вақтинча ёпиш усулидир. Янги тарифларни жорий қилишдан олдин, ҳукумат тизимни чуқур модернизация қилиш билан шуғулланиши керак эди. Бу эски ускуналарни алмаштириш, замонавий технологияларни жорий қилиш ва маблағларни сарф қилишда шаффофликни оширишни ўз ичига олади. Фақат тизим ишончли ва самарали бўлганидан кейин тарифларни қайта кўриб чиқиш ҳақида гапириш мумкин.
Бундан ташқари, нархларни ошириш ва сифатни яхшиламаслик фуқароларнинг ишончини йўқотишга олиб келади. Одамлар кўпроқ тўлашга тайёр, аммо фақат улар бу пуллар ҳақиқий яхшилашларга сарфланишини кўрсалар. Бундан ташқари, ҳар қандай тариф ўзгаришлари адолатсизлик сифатида қабул қилиниши ва норозиликни келтириб чиқариши мумкин.
Шундай қилиб, тошкентликлар тузоқда қолиб кетишди – уларга электр энергияси учун кўпроқ тўлашга тўғри келмоқда, аммо ёруғлик йўқ. Биз яшаб турган ҳолат абсурд ва адолатсиздир. Ҳукуматлар ҳаётни яхшилаш ўрнига, бизга доимий ўчиришларга мослашишни мажбур қилишмоқда, нархларни оширишмоқда. Аммо ёруғлик билан таъминлаш тизими янгиланмаган ва самарали бўлмаган ҳолда бошқача нарсани кутса бўладими?
Қиш яқинлашмоқда, ва у билан бирга шаҳар тўлиқ қоронғулик ҳукмронлигига тушиб қолиши ҳақидаги қўрқув ҳам келади. Бу ҳолатни тузатиш устида ўйлаш вақти келди, у жиддий оқибатларга олиб келмасидан олдин.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
