Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Сўнгги йилларда ўзбек телевидениесида россиялик “Пусть говорят” кўрсатувига ўхшаш кўплаб дастурлар пайдо бўлди, бу дастурларда муҳокамалар кўпинча абсурд ва масъулиятсиз баёнотларга айланиб кетади. Бу дастурлар фақатгина реал муаммоларни ҳал этолмасдан, балки жамиятга зарар етказиши мумкин бўлган хавфли стереотипларни ҳам тарқатмоқда. Хусусан, яқинда эфирга узатилган икки репортажда зўрланган ёш қизчага макияж қилгани учун уни айблашди, яъни, у ўз насилчиларини ўзига жалб қилган экан. Иккинчи ҳолатда эса ўзини ўзи ўлдирган аёлни айблашди, гарчи уни эркак мунтазам равишда калтаклаб келган бўлса ҳам.
Бу воқеаларга блогерлар Али Каҳҳор ва Жумагул эътибор қаратди.
Шундай мисоллардан бири 50 ёшли эркак томонидан зўрланган ёш қиз билан боғлиқ воқеани муҳокама қилишган дастур бўлди. Бу ҳодиса томошабинлар орасида ғазаб уйғотди, лекин студияда иштирок этган аёлларнинг бири жабрдийдани айблай бошлади. У қизнинг “соддалаштирилган қошлари” борлигини таъкидлаб, бу зўравонликка сабаб бўлган бўлиши мумкинлигини айтди. Қандай қилиб зўрланиш қурбонининг ўзини айбдор қилиш мумкин?
Студиядаги айрим аёллар бу фикрни қўллаб-қувватлашди, уларнинг айтишича, қиз макияж қилиш ва қошларини бўяш учун ҳали ёш экан, бу воқеага сабаб бўлган. Бу каби абсурд айбловлар нафақат зўравонликнинг ҳақиқий сабабларини инкор этади, балки жиноятчиларнинг хатти-ҳаракатларини оқлашга олиб келадиган хавфли стереотипларнинг тарқалишига ёрдам беради.
Яна бир шокли ҳодиса аёлнинг ўз жонига қасд қилишини муҳокама қилиш пайтида содир бўлди. Болаларнинг айтишича, аёл ўз турмуш ўртоғининг доимий калтакларига дучор бўлган. Студиядаги иштирокчилардан бири зўравонликни қоралаш ўрнига, аёлнинг ўзини айблади, чунки у “эркакни ғазаблантирмаслиги керак” эди. Бундай фикрлар нафақат шафқатсизликни оқлайди, балки оилавий зўравонликка қарши курашиш ҳаракатларини ҳам заифлаштиради.
Бундай дастурлар жамоат онгига ҳалокатли таъсир кўрсатади. Жабрланувчиларга ёрдам бериш ва ижтимоий муаммоларни ҳал этиш йўлларини муҳокама қилиш ўрнига, улар зўравонлик учун жавобгарликни жабрдийдаларнинг ўзларига юклайди, стереотиплар ва хато тушунчаларни кучайтиради. Бу зўравонликнинг нормаллашуви ва жабрдийдаларнинг ёрдам сўраб мурожаат қилишдан қўрқишларига олиб келади.
Ўзбекистон учун ҳам, ҳар қандай жамият учун ҳам, соғлом жамоат ахлоқини қуриш ва зўравонлик қурбонларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш муҳим аҳамиятга эга. Телевидение ўзининг ижтимоий вазифасини бажариши, ижобий ва адолатли қадриятларни тарқатишга ёрдам бериши, аммо ўзининг масъулиятсиз ва хавфли баёнотлари билан уларни заифлаштирмаслиги керак.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
