Бу мақола шунингдек қолган тилларда ҳам мавжуд:
English 
Русский (Russian)
Шавкат Мирзиёев ўзбошимчалик билан эгалланган ер участкалари ҳамда уларда қурилган бинолар ва иншоотларга ҳуқуқни тан олиш тўғрисидаги қонунни имзолади. Миллионлаб оилалар ҳаётига тааллуқли бўлган бу масаланинг ечими кўплаб юртдошларимиз томонидан кутилаётган эди. Дастлабки маълумотларга кўра, айни пайтда мамлакатимизда 3,6 миллиондан ортиқ ер участкалари мавжуд бўлиб, уларнинг ҳуқуқий ҳужжатлари расмийлаштирилмаган ёки тўлиқ эмас. Қонун уч ойдан кейин кучга киради, бу вақтда жойларда тушунтириш ва тайёргарлик ишлари олиб борилади. Ҳужжат 2028 йил 1 январгача амал қилади. Шу вақт мобайнида барча истовчилар ўзбошимчалик билан эгалланган ерни расмийлаштириб олишлари лозим.
Қонун 6 боб ва 35 моддадан иборат бўлиб, қуйидаги ер участкалари ва мулкларга ҳуқуқларни тан олишни кўзда тутади:
- 2018 йил 1 майгача фуқаролар томонидан индивидуал уй-жой қурилиши орқали ўзбошимчалик билан эгалланган ер участкалари ва уларда қурилган бинолар ва иншоотлар;
- 2018 йил 1 майгача фуқаролар ва ташкилотлар томонидан кўрсатилган ҳужжатдаги майдондан ортиқча эгалланган ер участкалари ва уларда қурилган бинолар ва иншоотлар;
- “якка марталик акция” доирасида ҳуқуқларни тан олиш якунланмаган ер участкалари ва уларда қурилган бинолар ва иншоотлар;
- 2021 йил 8 июнгача туман (шаҳар) ҳокими қарори билан ажратилган, лекин вилоят ҳокими ёки Халқ депутатлари Кенгаши томонидан тасдиқланмаган ер участкалари;
- боғдорчилик ва узумчилик жамиятлари ҳудудидаги турар жой бинолари ва улар эгаллаган ер участкалари;
- 2020 йил 9 мартгача кичик саноат зоналарида жойлашган тадбиркорларнинг ер участкалари;
- давлат ордери билан хусусийлаштирилган бинолар ва уйлар эгаллаган ер участкалари;
- ҳоким қарори билан мулк ҳуқуқи тан олинган бинолар ва уйлар эгаллаган ер участкалари.
Қонунда ҳуқуқларни тан олишнинг асосий шартлари аниқ белгиланган. Масалан, ер участкаларини бошқа шахсларга ажратилмаган бўлиши, кимдир томонидан аукционга қўйилмаган бўлиши, ер участкалари бўйича низо мавжуд бўлмаслиги, бош режага зид келмаслиги керак.
Ҳуқуқларни тан олиш босқичма-босқич ҳудудлар бўйича амалга оширилади. Ўзбошимчалик билан эгалланган ер участкалари ва уларда қурилган бинолар ва иншоотларга оид маълумотлар ва ҳужжатларни мувофиқлаштириш Кадастр агентлигининг автоматлаштирилган ахборот тизими орқали амалга оширилади. Бу тизимга 15 ваколатли ташкилот тегишли маълумотларни киритади.
Тўпланган ҳужжатларнинг тўлиқлиги ва қонунийлиги вилоят адлия бошқармаси томонидан текширилади. Натижалар Кадастр агентлигининг сайтида ва маҳалла гўшаларда эълон қилинади. Мусбат хулоса олган фуқароларга SMS-хабар йўлланади, шу асосида бир марталик тўлов амалга оширилади. Шундан кейин ҳуқуқлар ҳар чоракда вилоят Халқ депутатлари Кенгаши қарори билан тан олинади.
Қонун ижроси юзасидан давлат назорати прокуратура органлари, ички ишлар, агроинспекция, экология, кадастр органлари томонидан амалга оширилади. Қонунда жамоатчилик назоратига ҳам алоҳида эътибор қаратилган. Туман халқ депутатлари кенгашлари қарори билан ҳар бир маҳаллада жамоатчилик гуруҳлари тузилади. Бу гуруҳларга маҳалла жойлашган округдан сайланган туман кенгаши депутати, маҳалла раиси ва фаол фуқаролар киритилади.
Турар-жой бинолари остидаги ер участкалари, хусусийлаштирилган ёки мулк ҳуқуқи тан олинган бинолар ва иншоотлар учун ҳуқуқларни тан олиш учун бир марталик тўлов ундирилади. Тўлов миқдори Тошкент шаҳрида 5 та базавий ҳисоблаш миқдорида, Нукус шаҳри ва вилоят марказларида 3 БҲМ, шаҳарларда 2 БҲМ, бошқа аҳоли пунктларида 1 БҲМ ташкил этади. Ягона ижтимоий ҳимоя реестрига киритилган шахслар, шунингдек, ногиронлиги бўлган шахслар учун чегирмалар мавжуд.
Бир марталик тўлов кадастр ва адлия органлари, “Ўзбеккосмос” агентлигининг харажатларини қоплашга йўналтирилади. Қолган маблағлар ташаббус бюджети тадбирларига, яъни маҳаллаларга йўналтирилади.
Қонун 3 ойдан кейин кучга киради, бу вақтда жойларда тушунтириш ва тайёргарлик ишлари олиб борилади. Қонун 2028 йил 1 январгача амал қилади.
Шуни таъкидлаш керакки, Қорақалпоғистонда бу йўналишдаги ишлар аллақачон бошланган. Президентнинг 2023 йил 28 июлдаги фармони билан ҳужжатлари йўқ турар-жой бинолари ва ер участкаларига ҳуқуқларни тан олишга рухсат берилган эди.
Шундан сўнг барча туман ва шаҳарларда ишчи гуруҳлар тузилган, улар Қорақалпоғистон Республикасида ҳуқуқни белгилаш ҳужжатлари бўлмаган 43 432 уйни ўрганиб чиқишди. Уйларнинг жойлашуви, ҳолати ва қурилиш вақти ер ҳисоби ва космик суратлар асосида текширилди.
Муқаддас сиёсат натижасида 27 590 турар-жой уйларга мулк ҳуқуқи ва улар жойлашган ер участкаларини ижарага бериш ҳуқуқи тан олинди.
Бу олижаноб сиёсат натижалари 27 590 уйда яшовчи 100 мингдан ортиқ фуқаролар ҳаётига ижобий таъсир кўрсатди. Улар ўз уй-жойларини қонуний расмийлаштириш, бошқа шахсга сотиш, оила аъзоларини доимий прописка қилиш ҳуқуқига эга бўлишди. Шунингдек, мулкдорлар энди таъмирлаш ёки қўшимча қурилиш учун имтиёзли кредитлар олишлари, жамоат эҳтиёжлари учун уй-жой олиб қўйилган тақдирда қонунга мувофиқ компенсация талаб қилишлари мумкин бўлади.
“Ўзбошимчалик билан эгалланган ер участкалари ва уларда қурилган бинолар ва иншоотларга ҳуқуқларни тан олиш тўғрисида”ги қонун бутун мамлакат бўйлаб бу олижаноб ишларнинг кўламларини кенгайтиради. Агар 3 миллион 600 мингдан ортиқ ер участкаларининг ҳар бири ўртача 3-4 фуқаро ёки тадбиркорга тегишли бўлса, бу қонун 10 миллиондан ортиқ одамларнинг муаммоларини ҳал қилиб, уларнинг келгусидаги ҳаёти учун ҳуқуқий асос яратади.
Матн ИИ томонидан таржима қилинган. Аниқроқ маълумот учун мақоланинг рус тилидаги вариантини фойдаланинг
